Heksenjacht tegen bonus

16

Er is een heksenjacht ontstaan tegen bonussen die worden gezien als de grootste boosdoener van de crisis. De media zijn er vol van en iedereen is er kwaad om. Maar ligt het kankergezwel niet veel dieper, namelijk in onze geldzucht? Beseffen we dat de mens veel meer waard is dan zijn geldwaarde en dat ons geluk niet in termen van financiële rijkdom is uit te drukken?

Wij zijn verslaafd geraakt aan geld en in onze geldverdoving vaak vergeten dat we meer zijn dan geld. De rijke landen van de G-20 hebben in hun conferentie op 15 november 2008 in Washington besloten om principiële stappen te ondernemen om de crisis te boven te komen en in de toekomst te voorkomen. Opvallend is dat de belangrijkste wereldleiders tot een principe akkoord komen, gericht is op de ‘versterking en regulering van de financiële markt’. Ook zij drukken ons menselijk geluk uit in geld. In een dergelijke cultuur is het begrijpelijk dat ook het begrip bonus verarmt tot een economisch begrip.

Het is daarom van belang de vraag te stellen wat eigenlijk een bonus is. Letterlijk betekent bonus goed zijn. Goedheid is volgens Plato een zijnseigenschap en spirituele waarde. In een economische context verschraalt goedheid als spiritueel begrip vanzelf tot een economisch waarde waar geen ruimte is voor menselijkheid. Het criterium van goedheid is enkel of iets goed is voor de economische groei. Wie daartoe bijdraagt is goed en verdient beloning.

De crisis is in feite een menselijke crisis en herstel ervan is enkel mogelijk door de verruiming van dit niet menselijk denken tot een menselijk denken. Dat vraagt om een bewustwording van economische groei als groei van het menselijk wel-zijn. Een bedrijf dat voor dit wel-zijn gevoelig is zal ook investeren in een gezond werkklimaat waar de mensen met plezier werken en waar ook de zwakkere groepen tot hun recht komen. De leiding is goed en verdient een bonus. Een bankier die investeert in het pensioenfonds van zijn mensen om hun oude dag te garanderen is goed en verdient een bonus.

Ik ken een groot bedrijf dat elk jaar op grond van een vragenlijst nagaat wie het meest gewaardeerd wordt in het samenwerken en die krijgt een bonus. Dan komt het begrip bonus in een ander licht, namelijk om iets groots voor de mensen te scheppen.

Bonus heeft alles met goedheid te maken, goed voor mij, goed voor anderen en goed voor de natuur. Het is een uitstraling van een spirituele kracht die ook anderen goed doet en tot navolging brengt. Een positieve instelling voor bonus kan een positieve spiraal van goedheid op gang brengen en zo zijn we beter in staat om de crisis te overwinnen.

Paul de Blot SJIn memoriam

Paul de Blot SJ (1924 ~ 2019)
Honorair Hoogleraar Business Spiritualiteit
Nyenrode Business Universiteit

16 REACTIES

  1. Uw standpunt raakt me recht in het hart. Bonus is tegenwoordig in de rijke landen een synoniem voor geld, bezit en rijkdom. In minder fortuinelijke gebieden op de wereld kan het al een bonus zijn wanneer je er in slaagt te overleven. Of kan bewerkstelligen dat je kinderen het beter hebben dan jezelf. Alle goede bedoelingen ten spijt denkt de wereldtop eigenlijk voornamelijk in geld uit te drukken waarden, zoals economische groei. Terwijl al die economische groei de wereld intussen steeds sneller uitholt en verarmt. De armen worden er nog armer door en de rijken nog rijker.
    Zolang we alleen maar denken in economische termen, en al die andere belangrijke aspecten voor menselijke groei en waardigheid achterwege laten, stevenen we af op een verschroeide aarde.
    Het is lente en mooi weer; een bonus bij uitstek!
    Vriendelijke groet, Ilse Hesp

  2. Geachte heer de Blot,

    Het valt mij op dat in de discussie rond het bgrip ‘bonus’ er een aantal zaken door elkaar lopen die het waard zijn om te onderscheiden. Wat mij betreft is er sprake van de berippen: ‘variabele beloning’ en ‘bonus’.

    In de Europese praktijk van veel bedriven heeft men sinds de jaren 90 een stelsel van ‘variabele beloning’ geintroduceerd. De idee hierachter is dat het voorheen op ancienniteit gebaseerde salaris stelsel is omgevormd in een ‘vast’ gedeelte (gebasserd op ervaring/ancienniteit) en een ‘variabel’ gedeelte gebaseerd op de prestatie van de werknemer. Her begrip ‘bonus’ is eigenlijk gekoppeld aan een veel gelimiteerd fenomeen van ‘exceptionele prestatie’, hetgeen met name in zwang is geraakt in de financiele sector.

    in de hektiek van vandaag zijn beide begrippen door elkaar gan lopen en worden de ‘variabele beloning’ en ‘bonus’ over een kam gescheerd en tot een zondebok van van de crisis gemaakt.

    De in Uw artikel aan hebzucht gerelateerde connotatie aan het begrip ‘bonus’ (h)erken ik. Veel minder geldt dit voor het begrip ‘variabale beloning’. Er is in mijn ogen niets mis met het maken van onderscheid in prestatie en belning van mensen door ze te koppelen aan doelen. Dat past in de definitie van ‘goedheid’. Voorwaarde is wel dat de doelen ‘juist’ gesteld zijn. Zo kan ik mij voorstellen dat een werknemer (variabel) beloond wordt door bijvoorbeeld een aantal mensen te coachen of naar een hoger plan te brengen. Of een beloning voor een inspanning op het gebied van kennisdeling.

    Het is in deze tijd moeilijk om de nuances te blijven te zien en te onderkennen, maar ik ben van mening dat het ‘goede’ gestimuleerd kan worden door het goede te belonen.

    met vriendelijke groet
    Edwin Borst

  3. Beste Paul,

    Een lastig onderwerp. Het onderliggende probleem gaat denk ik verder dan ‘wij’ beseffen. Want waar komt het gevoel vandaan of waar is het gevoel gecreëerd dat er onderscheid moet zijn?

    Kijken we naar de natuur dan zeggen velen dat de natuur dualistisch is. Het yin-yan principe. Donker en licht. Koud en warm. Leven en dood. Het schijnt dé natuurwet te zijn dat de onbalans zorgt voor de balans. Maar balans is voor een ieder anders.

    Het bovenstaande is een overdracht van overtuigingen. Het is ons aangeleerde beeld. Het is de enige manier waarop wij de natuur kunnen bekijken.
    Als het perspectief nu eens zou veranderen in het beeld dat alles één is en dat er geen dualisme hoeft te bestaan zou de wereld dan veranderen? Als men kan kiezen om te leven zou men dan ook kiezen om dood te gaan? Als alles één is dan is dood gelijk aan leven en andersom. Als we dan tot de conclusie komen dat het eigenlijk allebei niets is dan snappen we waar het om draait. Als alles één is dan is ‘niets’ ook onderdeel van dat alles en is het dus eigenlijk niets bijzonders dat ‘niets’. Het ‘niets’ is dus ook alles. Je hebt geen dualisme meer. Als je beseft dat je nooit afgescheiden kunt zijn van het systeem leven dan komt chaos tot leven en na chaos komt leven. Je bent onderdeel en je draagt tegelijkertijd bij aan dat ene systeem. Er is ook maar één systeem. De natuur. Het leven. God. In dat ene systeem bestaat alles. Dus alles is hetzelfde maar toch anders. 1+1=3.

    Vergelijk het met internet. Of je nu een 1 of een 0 bent het maakt niet uit want je maakt deel uit en draagt bij aan dat ene systeem…internet. Het vormt ook de ‘driehoek’. Internet in de bovenste hoek, de énen in de ene hoek en de nullen in de andere hoek. Waar de nullen of de enen staan maakt niet uit. Het blijft die driehoek. De nul en de één zijn onderling uitwisselbaar.

    Zo is het ook met de natuur. Het leven. Leven in de bovenste hoek. De man in de ene hoek de vrouw in de andere hoek. Wij zijn onderling uitwisselbaar. We zijn hetzelfde -een mens- maar toch anders. Man of vrouw. Het is een ‘Goddelijke driehoek’.

    Om een lang verhaal kort te houden kan ik nog maar één ding vermelden. Misschien het overdenken waard.

    De schandalen rond de piramide spellen waarbij er één de machtigste is, is het lichtende voorbeeld dat ‘wij’ de mens niet in staat zijn om deze piramide te vullen met onderlinge uitwisselbare ‘geldschieters’. Het zal een tijd duren voordat het eerste ‘Goddelijke piramide spel’ uitgevonden zal worden.
    Ten tweede is het piramide spel een lichtend voorbeeld dat de mens nog niet kundig genoeg is om het natuurlijke dualisme te vertalen naar financieel dualisme. Men denkt dat het gelukt is met het invoeren van rente. Dat is het dualisme in de financiële wereld. Maar het is een piramide op zijn kop. Hij valt om. Omdat rijk rijk houdt en omdat rijk arm arm houdt. Dus de piramide wordt top zwaar. En zoals het leven leeft vanuit zichzelf zo leeft de financiële wereld nog lang niet.

    Terwijl menigeen denkt dat we op het goed spoor zitten. Naar mijn mening zitten we helemaal niet op het goede spoor.
    Het systeem wordt met de dag oneerlijker. Onze kinderen worden geboren om het financiele systeem te vervolmaken. Zij worden niet meer geboren om te leven. Zij worden geboren om te werken. Want de mens denkt dat we moeten werken om te kunnen leven. 50-50 is dan het mooist.
    En maar blijven volhouden dat het kapitalisme een goed systeem is.

    Zou het kunnen dat we het kapitalistische goed (het geld) communistisch verdelen en dat we het communistische goed (het menselijke) kapitalistisch verdelen?

    groetjes,

    Alles staat of valt bij een totale bewustzijn verandering. Niet denken dat er onderscheid bestaat. Inderdaad het is een theologische redenering.
    Zou Ignatio van Loyola dit ook zo bedoeld hebben?

  4. Wereldwijd is er meer welvaart mogelijk als er meer geproduceerd wordt. Dus er moet meer nationaal product geproduceerd worden om consumentenuitgaven mogelijk te maken. Pas als dit wereldwijd lukt, zal het mogelijk zijn om achtergebleven gebieden bij te staan, zodat deze ook zich kunnen ontwikkelen in de richting van de ontwikkelde wereld. Ja, ze hebben een achterstand. Die zullen zij maar langzaam inlopen.
    In de tussentijd gaat de ontwikkelde wereld door met produceren. Niet met landbouw ( hoe nuttig ook ) en ook maar weinig met industrie, maar het meest effectief is de verkoop van gespecialiseerde dienstverlening.Dat levert goed geld op. Niet de dienstverlening van de jongelui van Mac Donald.
    Dus wse moeten in die richting om de gehoeftigen uit de 3e wereld in staat te stellen hun portie bruto nationaal product te scheppen.

  5. Beste heer de Blot,

    Heerlijk om zo’n ander geluid te horen en geweldig dat dit van iemand komt met een leerstoel op Nyenrode. Hopelijk pikken de studenten uw boodschap op zodat zij een andere toekomst creëren!

    Hartelijke groet,

    Eric Huysmans

    P.S. Ik heb u onlangs een mail gestuurd met de aanbieding om artikelen voor uw magazine te schrijven

  6. Beste Paul,

    Hartelijk dank voor je kijk op bonus los van de bonuscultuur, zoals die is gegroeid en tot absurde excessen heeft geleid.

    Hoewel ik me niet kan vinden in het woord heksenjacht, wil ik me wel rekenen tot de groep die uiterst kritisch staat t.o.v. de bonuscultuur.

    Goedheid door menselijk denken is een maat, die inderdaad de bonus in welke vorm dan ook een nieuwe betekenis kan geven en zinvol kan maken. Zo kan ik me herinneren dat bonussen of beter extraatjes werden beschouwd en gegeven in de 70/80iger jaren. Na de opkomst van de spreadsheet cultuur waarin alles tot cijfers werd gereduceerd, werden de cijfers gelijk aan geld vertaald. Vanaf toen werd de mens en de goedheid naar achteren geschoven, de uitzonderingen daar gelaten.

    Vooral de grote ondoorzichtige bedrijven werden gevangenen van deze cultuur! Geld werd een uiting van de anonimiteit. Niet wat heb je goed gedaan, maar hoe groot is je bonus werd het gespreksonderwerp.

    We moeten blijven werken aan het bewustzijn van menselijk geluk als enige zinvolle basis voor ons zien, denken en handelen.

    Met warme groet,
    Arnold van der Beek

  7. Onvoorwaardelijk en nederig..

    De mensheid in zijn algemeenheid en wellicht “zakenmensen” in het bijzonder lijken in de laatste 60 jaar in een razend tempo slechts één motivatie na te streven; het vergaren van rijkdom in de vorm van materie en geld. Niemand, inclusief ikzelf is er van verschoond gebleven. Mijnsinziens mogen we bewustzijn krijgen op het onvoorwaardelijk inzetten van onze talenten, voor een werkgever of voor de maatschappij, vanuit “dienstbaarheid”. Onze innerlijke honger wordt niet gestopt door een bonus, sterker nog denk ik aangewakkerd.. Een innerlijke honger die we vullen met buitenkant ipv onszelf op onze zielenvoeding te focussen en van daar uit een “grotere” en “grootsere” motivatie te ontwikkelen.
    Wanneer we vanuit de dienstbaarheid van ons talent een doel bereikt hebben geeft niets een voldaner gevoel daar erkenning voor te krijgen en deze in alle nederigheid te ontvangen. Dat is onvoorwaardelijkheid..

"Wat is uw reactie? Mede namens de andere lezers bedankt voor het toevoegen van uw bijdrage. Laat een reactie achter, of reageer op elkaar. Bedankt aan alle lezers die dit weblog verrijken met een persoonlijke reactie." - Team pauldeblot.nl

NB: Uw emailadres wordt nooit gepubliceerd. Reacties met meer dan één link worden eerst gecontroleerd. Link alleen naar relevante websites. Gebruik uw reactie niet voor commercie.


21 + = 26