Zoeken we garantie voor de toekomst? Investeer dan in de jeugd

27

Ik lees in de krant over een staking van studenten uit protest tegen bezuinigingsmaatregelen. Dat gebeurt gelukkig niet vaak, maar dat het gebeurd is wel veel betekenend. Men heeft geen geld en men zoekt naar wegen om de kosten te verlagen.

Er worden nieuwe technieken ontwikkeld, de klassen worden groter en het aantal docenten wordt verminderd. Dat is hetzelfde geluid als bij de ontslagen van personeel uit de industriesector. Er is minder geld en het bedrijf moet daarom intensiever en met minder mensen werken.

Het is vooral een investering in mensen die de toekomst van onze maatschappij bepalen

Zo denkt men vaak ook over scholen alsof het kennisproducenten zijn voor de studenten. Er is te weinig geld en men moet daarom ook met minder mensen de productie in stand houden. Dit lijkt een logische redenering en dat is het ook vanuit economisch standpunt. Maar kennis is geen puur economische handelsproduct en het gaat niet om een technisch product. Het gaat primair om mensen die met elkaar kennis genereren.

Een onderwijssysteem is een opvoedingssysteem van mensen om volwassen te worden. Die volwassenheid komt niet vanzelf, maar moet gevormd worden met mensen door menselijke relaties. Mensen leren van elkaar en voor elkaar.

Kinderen leren van hun ouders maar ouders leren ook van hun kinderen. Het is een wederkerig leerproces dat elkaar verrijkt. Hetzelfde leerproces zet zich voort in het onderwijs in de relatie van student-docent die elkaar verrijken in een leerproces dat kennis produceert voor de gemeenschap. Het resultaat is meer dan louter verstandelijke kennis, want het hele karakter en de geestelijke rijkdom wordt erdoor verdiept. Dat gebeurde in het klassieke gildewezen waar de leerling van de meester geen louter verstandelijke kennis opdoet, maar naast vakkundigheid en kennis ook levenswijsheid krijgt.

In het onderwijs systeem gaat evenmin om een kant en klaar kennisproduct dat de school aan de leerling verkoopt. Het gaat om een ‘product’ dat ontstaat uit een menselijke relatie van student-docent. Als de student niet wil leren en niet wordt bezield gebeurd er niets. De student is daarom een even belangrijke component van de kenniseconomie. Deze gezamenlijke verworvenheid aan kennis wordt ‘verkocht’ aan de maatschappij. Dat is de markt die er ook voor betaalt.

Het gaat in het onderwijs en de opvoeding in de eerste plaats om de relatie, de wederkerige verrijking van docent en student. Die gaat verloren bij schaalvergroting van de klas. De rijkdom aan kennis verschaalt dan tot puur rationele kennis. Schaalverkleining daarentegen zal ook de inspiratie en energie om met liefde les te geven en om te leren vergroten en daarmee de kwaliteit.

Ik herinner me hoe ik van scheikunde ben gaan houden en daarin verder ben gaan studeren door de inspiratie van mijn scheikundeleraar die me wist te boeien. Het is vooral een investering in mensen die de toekomst van onze maatschappij bepalen.

Ik heb persoonlijk 6 jaar in het lager onderwijs les gegeven, 2 jaar in het middelbaar onderwijs en 46 jaar in het hoger onderwijs. De kracht om dit nog steeds met plezier te doen krijg ik door de energie die ik hierbij van mijn studenten geniet die willen leren.

Paul de Blot SJIn memoriam

Paul de Blot SJ (1924 ~ 2019)
Honorair Hoogleraar Business Spiritualiteit
Nyenrode Business Universiteit

27 REACTIES

  1. Beste heer de Blot,
    U schrijft:
    “Een onderwijssysteem is een opvoedingssysteem van mensen om volwassen te worden. Die volwassenheid komt niet vanzelf, maar moet gevormd worden met mensen door menselijke relaties. Mensen leren van elkaar en voor elkaar. Kinderen leren van hun ouders maar ouders leren ook van hun kinderen. Het is een wederkerig leerproces dat elkaar verrijkt.”
    Op zich ben ik het helemaal eens met uw stelling, alleen de werkelijk is m.i. weerbarstig op dit punt, want niet ieder mens komt aan zelfontwikkeling toe, of blijven ergens in de ontwikkeling steken door allerlei oorzaken.
    Mijn stelling is, dat we eerst veel werk hebben te doen aan het volwassen worden van mensen. Dan kan er een wederkerig proces op gang komen. Graag wil ik mensen uitnodigen vanuit hun essentie en hun passie te gaan leven, zodat ze van daaruit hun eigen ontwikkeling in beweging zetten en weer geïnspireerd en enthousiast voor de kinderen staan. Natuurlijk zijn er een aantal die dat zeker doen, maar door de vele veranderingen (verkapte bezuinigingen) in het onderwijs is hier behoorlijk de klad in gekomen.
    Inspiratie en bezieling zou ik graag weer terugbrengen op de werkvloer, door me in te zetten als loopbaancoach en inspirator, door gebruik te maken van het levensverhaal van de mensen zelf.

    Dus de inspiratie en bezieling zit in jezelf en daarvoor mag je jezelf vrij maken en het weer ontvangen en met nieuwe ogen gaan kijken naar de wereld.

    Met vriendelijke groet
    Gert Pasman
    Loopbaanatelier.

  2. Paul,
    Lees veelvuldig je artikelen en meningen. Deze over onderwijs en geld is een mooie. Ik snap je stellingen omtrent onderwijs en geld.
    Ik denk echter dat het niet om meer geld gaat, maar om het kwalitaitief omgaan met dat wat wer hebben. Mensen, Kennis en Geld. Niet dat we nu weer naar ‘klasse-onderwijs’ moeten terugkeren, maar een beetje die kant uit kan geen kwaad.
    Ik zie teveel onderwijsinstellingen waar we doen aan ‘menshouderij’. Het gaat om volumes en ik zie Charly Chaplin weer aan die lopende band die steeds harder gaat lopen in die fabriek.
    Onderwijs is nu ook gebaseerd op veel ‘inkoppen’ en veel ‘doorstroom’ en als mensen het niet redden hebben we allerlei ‘bijspijkerprogramma’s’ om mensen toch maar door te laten stromen. Want je krijgt je budget op aantallen en niet op kwaliteit.
    Verder ben ik van mening dat opleiden te weinig gebaseerd is op de echter praktijk. Docenten lopen soms als een horde kippen door diezelfde menshouderij.
    Laten we vooral nadenken over emotie, gevoel, waarden, puurheid, jezelf zijn en minder acteren!

    Groet,
    Hans Topee
    newDirections

  3. Geachte professor De Blot,

    Ik ben het grotendeels eens met uw artikel, echter zie ik toch ook een paar beren op deze weg…

    Waarschijnlijk 🙂 bent u een inspirerend en geinspireerd mens en leraar. En die leraar scheikunde een fantastische leraar die echt op de juiste plek zijn werk deed. Maar ongetwijfeld heeft u ook meegemaakt, dat leraren niet zo bevlogen waren en ook nu zijn er maar enkelen die werkelijk het vak ‘leraar’ verstaan en dan heb ik het over die meerwaarde die een mens met vakkennis tot leraar maakt. Voordat we beginnen met de jeugd zou het misschien goed zijn om eerst ‘de leraar’ te helpen zelf volwassen te worden waardoor hij inzicht krijgt in de rol die hij dient te spelen in de vorming van kinderen tot volwassen mensen. Hiervoor is meer nodig dan een handjevol pedagogiek waarmee de meeste leraren aan hun loopbaan beginnen. Graag hierover uw mening.

    Hartelijke groet,

    Karel ten Böhmer

  4. Geachte professor De Blot,

    Uw column is me uit het hart gegrepen. Dertig jaar heb ik in het basisonderwijs les gegeven. Het laatst op een kleine dorpsschool.

    Ook ik heb ervaren dat de relatie met – in dit geval – kinderen van cruciaal belang is voor het overdragen van kennis. Een kind, een levend wezen, is geen computer waar je informatie instopt, klikt op bewaren en de zaak is oké. Het gaat je opbreken dat vele werkzaamheden door weinigen gedaan moeten worden. De relatie met de kinderen gaat hieronder lijden. Veel onderwijsmensen hebben het gevoel dat ze het kind-zelf niet meer kunnen geven wat het nodig heeft. Terwijl aan de andere kant heel hard door de overheid werd en wordt geroepen dat het kind centraal moet staan: adaptief onderwijs. Het is heel tegenstrijdig allemaal.

    Ook opvallend is dat steeds meer jonge leerkrachten, die wel heel gemotiveerd zijn, of overspannen raken of ander werk zoeken. Mijns inziens heeft dat ook met deze frustratie te maken. Zoveel mooie momenten om eens even wat meer contact met de kinderen zelf te hebben, moet je laten voorbijgaan. Nu niet, want eerst moet dit en dat nog gebeuren; geen tijd. Daardoor verzakelijkt alles en dat bevordert de kennisoverdracht absoluut niet. Als de overheid met nieuwe eisen komt, moeten ze ook de faciliteiten daarvoor bieden. Dus ook meer geld daarin stoppen. De mogelijkheid van meer mensen op de werkvloer, zodat er verlichting komt in de werkdruk, het kind weer echt centraal komt te staan en de onderwijzer veel meer ontspannen les kan geven. Zodat hij/zij ook op kan voeden en levenswijsheid bij kan brengen, helpen bij het ontwikkelen van evenwichtige mensen die het leven aankunnen.

    Zelf heb ik vanuit mijn levensovertuiging altijd op christelijke scholen gewerkt en ik heb ervaren dat iedereen zeer gemotiveerd was om de kinderen meer bij te brengen dan feitelijke kennis alleen. Lang voordat het verplicht was om als school ook een missie te hebben, hadden wij allang een missie. Misschien niet op papier, maar zeker wel in de praktijk. Moeten we er nu echt voor gaan strijden om dit te mogen behouden? Gaat het mooie van het vormende in het onderwijs echt – verplicht – verdwijnen? We zullen hopen en bidden van niet.

    Marja Numan

  5. Dag Paul,

    na het versturen van mijn reactie op je laatste nieuwsbrief, zie ik tot mijn grote verbazing achteraf dat je oorspronkelijke mail aan mij persoonlijk werd verstuurd.
    ik vermoed dat jij twee “Guy Wouters” kent, daar ik in het verleden dit ook al eens heb meegemaakt met één van je persoonlijke mails, of niet ?
    maar het is wel grappig en misschien een mooie voorbeeld van synchroniciteit daar dit onderwerp me zo nauw aan het hart ( ook letterlijk ) ligt, zie mijn mail hiervoor.

    Groetjes met een brede glimlach,

    Guy Wouters
    (not the one and only)
    uit Lier, België

  6. Dag Professor, dag Paul,

    Ik lees met veel aandacht je nieuwsbrieven die me telkens weer inspireren.
    In je laatste nieuwsbrief lees ik hoeveel inspiratie je terug krijgt van je studenten.
    Ik ben een gedreven en passioneel trainer in bedrijven en organisaties met als specialisatie leiderschap.
    De laatste jaren werk ik ook veel met cursisten die verplicht naar de cursus dienen te komen en die meestal werken in chaotische organisaties en dan doel ik vooral op “psychisch chaotische” organisaties.
    Mijn probleem als trainer en coach is dat ik heel veel blijf “geven”, maar heel weinig “terugkrijg” van de cursisten, dat begint me lichamelijk en psychisch zwaar te vallen. ( ben 59 jaar )
    hoe ga ik daar best mee om ?
    dank voor je aandacht voor mijn vraag en voor je welwillende reactie,

    hartelijke groeten,

    Guy Wouters
    Huibrechtstraat 17
    2500 Lier
    België

  7. Mooi artikel weer Paul. Helemaal mee eens!

    Toevallig zijn wij momenteel bezig een loopbaan-inspiratieworkshop op te zetten speciaal gericht op het basisonderwijs waarbij ons motto is dat elke leerling recht heeft op een vitale, geïnspireerde leraar. Ons inziens zijn er veel mensen in het onderwijs te vinden die teveel met andere dingen bezig ‘moeten’ en zo wegdrijven van hun oorspronkelijke innerlijke drijfveer, namelijk kleine mensen onderwijzen en helpen volwassen te worden.

    Ons doel is inzicht te verschaffen in wie er daadwerkelijk gemotiveerd is om les te geven en dus een schitterende bijdrage kan leveren aan dat onderwijs en wie beter elders zijn of haar kwaliteiten kan aanbieden. Zo ontstaat er, hopen wij weer een sfeer van prettige samenwerking, met een gezamenlijk ideaal. Hopelijk gaat degene die het meest gepassioneerd is van geschiedenis, geschiedenis geven en de meester of juf die het warmst wordt van rekenen, de kinderen dit vak bij brengen.

    In uw artikel zien wij onze ideeën bevestigd en dat is weer inspirerend. Dank!

    Hartelijke groet,
    Gert Pasman en Vonny Nuijten
    Arnhem

  8. Zeer mee eens! Dit is een blauwdruk mijn eigen ervaring.
    Nu de verantwoordelijke bestuurders nog.
    Ze zouden de mensen op de werkvloer meer handen en voeten kunnen geven als bovenstaande woorden realiteit zouden kunnen worden.
    Minder topdown beleid, meer bottom up.
    Het is hoog tijd voor verandering van mentaliteit.

    “De school zou altijd het streven moeten hebben dat de jonge mens de school verlaat als een harmonieuze persoonlijkheid, niet als een specialist.”

  9. Dank je Paul, ook al zit ik niet in het onderwijs, het onderwerp raakt me altijd diep.
    Gelukkig hebben we in Nederland wel weer de vrijheid om andere onderwijsvormen te kiezen: Bijvoorbeeld Iederwijs en Vrije School. Van deze twee onderwijsvormen weet ik dat er veel gedaan wordt ook aan de persoonlijke ontwikkeling van de onderwijzers zelf, zodat de relatie met hun pupillen geoptimaliseerd wordt-blijft. En kennis komt zeer zeker ook aanbod, maar sluit zo op de praktijk en de persoon aan dat al aan het einde van de lagere school periode talenten van kinderen zichtbaar worden. En de kennis beter beklijft.
    Ik herinner me die dag dat mijn Italiaanse ex terug kwam met onze zoon van een kennismaking met zijn school (Vrije School onderwijs). Met tranen in zijn ogen liet hij me weten dat het goed was zo. Dat we in Italië dit moois nooit zouden kunnen bieden aan mijn zoon. Jammer dat het na de middelbare school ophoudt. Wat zou het mooi zijn als de persoonlijke ontwikkeling van onze kinderen ook dan integraal wordt voortgezet. En vooral … het normaal is dat alle kinderen zichzelf mogen in het onderwijs en de theorie integraal, met praktijkvoorbeelden wordt aangeboden. Daarnaast behalve voor geschiedenis, statische basiskennis en filosofie, zijn boeken geen goed middel om bij de tijdse kennis op te doen. (overigens lees ik jouw boeken graag hoor Paul. Al leerde ik meer van die ene lezing en een kort gesprek)
    Ja, hervormingen zijn ècht nodig. De tijd vraagt erom. We gaan ervoor.

  10. Beste meneer de Blot,

    Dank weer voor uw bericht. Ik heb het met plezier gelezen en moest denken aan het stukje van Jean-Jacques Suurmond in de Trouw van 28-04 jl. Ook hij schrijft over ‘het mysterie’ van de ontmoeting / het gesprek. Alleen als er werkelijk iets in de tussenruimte van de relatie van mensen gebeurt worden BEIDE geïnspireerd.
    Dat hebt u ervaren in uw leven als mens, in uw werk als docent en dat ervaar ook ik in mijn dagelijks werk. Prachtig toch…!?

  11. Beste Paul,
    Dank voor je inspirerende en mooie woorden
    Het onderwerp kennis en ervaring boeit mij mateloos.
    Ik ben echter van mening dat kennis geen product is. Het is een van die weinige zaken, die je kan delen of weg geven zonder dat je er zelf armer van wordt.
    Wat wel verkocht kan worden zijn de toepassingen, die je met die kennis kan doen. Deze zijn veelal uniek en ontspringen vaak in creatieve geesten of momenten.
    Hetzelfde geldt m.i. ook voor wetenschap. Dit is een hele starre, vaak onwrikbare kennisvaststelling, die uit gaat van weten; bewezen weten. De uitbreiding van de wetenschap komt tot stand door creatievelingen, die vragen durven te stellen en uitdagingen aan durven te gaan om deze dan vervolgens te onderbouwen, zodat ze tot de wetenschap gaan behoren.
    Vanuit bedrijfseconomische invalshoek bekeken, is schaalvergroting een middel dat toegepast kan worden op massaproductie goederen (Eppink&Keuning). (olie, cement, betum, etc.) Daar waar de menselijke component belangrijk is, zou de grootte in principe bepaald/beperkt (moeten) worden door het omspanningsvermogen om die menselijke maat te kunnen behouden. (zorg, onderwijs, diensten, ambachten, etc.). Omdat veelal niet betrokken, eenzijdig opgeleide mensen ook voor deze sectoren de beslissingen maken, ontstaat daar duidelijk een heel scheef beeld.
    De vooruitgang zou m.i. kunnen komen door betrokken mensen te verzadigen met kennis en te laten investeren in creativiteit. Hierdoor onstaat inventiviteit met behoud van/of juist door kennis en ervaring.
    Ik wil wel heel duidelijk aanmerken, dat ‘schoolse’ opleiding slecht 1 van de vele manieren is tot kennisoverdracht, waarbij m.i. relatief weinig zintuigen worden ingezet. Ervaring door praktijk zal de doorslag geven in de toepassingen en betrokkenheid; daar waar deze 2 samen komen ontstaat gerichte creatieviteit en inventiviteit.
    Dit proces is altijd een menselijk proces.
    Tevens wil ik er op wijzen, dat kennis vaak overgaat in gewoontes.
    Bij erwtensoep, wordt vaak roggebrood gegeten; omdat het zo hoort en nog lekker is ook (volgens velen).
    Wat minder bekend is, is dat roggebrood stoffen bevat, waardoor de energie, die in erwten zit beter opgenomen kan worden door het lichaam en hierdoor een betere bescherming ontstaat tegen koudere omstandigheden. Ik noem dit: “the art of gnowing”
    Als laatste wil ik 2 punten belichten:
    1)Voeding is m.i. de bron van alle leven, we zijn hieruit opgebouwd en het zou daarom altijd een regionaal karakter moeten hebben. De liefde, energie en bouwstoffen vanuit de aarde, die hierin steken zijn de bouwstenen van ons lichaam en onze samenleving. Thans halen wij voedsel van over de gehele wereld en vaak zonder enig besef van belangrijkheid. De samenleving kan dan tot niets anders groeien tot een afspiegeling hiervan. (heel interessant om eens foto’s van Masaru Emoto te bekijken; De boodschap van water)
    2)Geld is een ruilmiddel, maar door de menselijke maat hier te laten verdwijnen, het laten verdwijnen van de loketten bij de bank, het contant uitbetalen aan het einde van de week, het afrekenen bij de kassa etc. ontstaat afstand tussen de mens en dit ruilmiddel.
    Als je 1 en 2 dan samenvoegt, wordt de drempel om de ruilmiddel eigen te maken op wat voor manier dan ook, veel lager.
    Zowel in het witte boorden circuit als in het ‘andere’ criminele circuit op straat.
    Door te zorgen dat het besef groeit, dat het woord samenleving ontsprongen is aan de woorden samen leven; en het besef, dat datgene dat we doen, we met hart en ziel moeten doen en het besef dat ons laatste jasje geen zakken heeft. Zullen we in staat zijn met onze kennis, creativiteit en inventiviteit samen te werken aan een evenwichtige betrokken samenleving.
    Dit is waar ik mij iedere dag, die ik mag begroeten, weer voor inzet en zal blijven inzetten.
    Met vriendelijke groet.

  12. Het is inderdaad een feit dat ik tijdens de trainingen die ik ooit heb gegeven, zeer vermoeid was als de studenten passief waren. De klassen die veel vroegen en waar dus veel interactie plaats vond, leken meer intensief maar kosten uiteindelijk minder energie. Dit bewijst maar weer dat veel en spontane communicatie tussen mensen een meer relaxte maatschappij zal opleveren. Leer elke dag, is niet alleen kennis maar ook leren kennen. De doorgaans zwijgende mensen massa die we vandaag de dag zijn geworden is een trend die eigenlijk omgekeerd moet worden. Ronald Molendijk is de motor achter Wonen in Oude Sfeer.

  13. Beste Paul,
    Ik ben het helemaal met u eens. Zelf ervaar ik eveneens hoe belangrijk het is te investeren in de mens zodat men zichzelf waardig leert te ervaren voor deelname aan het maatschappelijk leven vanuit de unieke capaciteiten. Dit is echt wel iets anders dan alleen aandacht te geven aan kennis. Wijsheid kan men leren door openhartig en met respect aandacht te geven aan hetgeen de jeugd en eveneens vele volwassenen beleven. Ik krijg zelf wel eens de indruk dat momenteel geld als godheid wordt beschouwd, dat kennis en goede cijfers als de hoogste norm geldt voor de huidige economie. Fatsoensnormen zijn zelfs ondergeschikt gemaakt bij het streven de beste te zijn in plaats van het beste in zichzelf te ontwikkelen en uit te dragen.
    Geld wordt in geld geinvesteerd en helaas worden hierbij vele normale en natuurlijke aspecten van het leven vergeten.
    Er is meer dan genoeg geld, enkel vreemd verdeeld en wordt eveneens aan veel geldverslindende zaken gespendeerd en verspild.
    Ik leer zelf veel van mijn kinderen en andersom eveneens, zelfs van de fouten die we wederzijds maken. We kunnen hier gelukkig openhartig over zijn. Dit is wat ik in de huidige maatschappij mis. Men wordt te veel gedwongen perfectie na te streven in plaats van dat men leert te beseffen dat we allen medemensen kunnen zijn en leren te ontdekken hetgeen we innerlijk weten. Wat is in feite de intentie is van het leven? Dat zijn mijns inziens toch gezonde mentale denkpatronen en fysieke gezondheid, waardoor we kunnen leren lekker in het vel te zitten en met emoties leert om te gaan. Deze facetten mis ik in huidig kennisbeleid. Het is me te dwangmatig geworden.
    Met openhartige groet

"Wat is uw reactie? Mede namens de andere lezers bedankt voor het toevoegen van uw bijdrage. Laat een reactie achter, of reageer op elkaar. Bedankt aan alle lezers die dit weblog verrijken met een persoonlijke reactie." - Team pauldeblot.nl

NB: Uw emailadres wordt nooit gepubliceerd. Reacties met meer dan één link worden eerst gecontroleerd. Link alleen naar relevante websites. Gebruik uw reactie niet voor commercie.


78 + = 83