Honger in Afrika: Veertien redenen om niet te geven

32

Op 4 augustus 2011 noemt Dick Wittenberg in een hoofdartikel van NRC Handelsblad veertien redenen om geen geld te geven voor noodhulp aan de Hoorn van Afrika. Daar staat maar één reden tegenover om het wel te doen. Als we nadenken over honger zijn er wel meer argumenten te vinden om niets te geven omdat mensen dan worden gezien als objecten van honger en cijfers over hulp.

Het blijft een discussie op abstract niveau, zoals men vragen kan stellen over bezuiniging van de zorg. Er wordt nagedacht over de schuldvraag, over gebrek aan daadkracht en beleid en nog veel meer. Helaas wordt in deze conferenties heel wat tijd, energie en geld gestoken, maar concrete resultaten blijven vaak uit. We hebben te maken met rampen die bepaald worden door een grilligheid van de natuur en van de politiek die niet te voorzien zijn. Een plotselinge droogte in de Hoorn van Afrika, een stammenoorlog of een beleidsverandering van hogere instanties kan alles onberekenbaar maken en alles doen mislukken.

Vanuit het abstracte denken van de bureaucratische instelling denkt men na over 12 miljoen mensen in de Hoorn van Afrika die met honger worden bedreigd. Dat wordt vergeleken met de 913 miljoen mensen die op wereldschaal honger lijden.Volgens de cijfers sterven er 28.000 mensen per dag aan honger, waarvan maar 8% in de Hoorn van Afrika. Dan worden er aan de hand van bepaalde modellen afwegingen gemaakt op een manier, die ook bruikbaar is om over bijensterfte in de provincie na te denken. Deze aanpak is zeer rationeel maar in wezen ook onmenselijk, want het gaat om mensen waarvoor we allen mede verantwoordelijk zijn.

Heel anders wordt de realiteit van de honger, als we aan de kant van de weg de dode lichamen zien van kinderen die op hun vlucht voor de honger zijn bezweken. Kinderen met een naam, kinderen die geen enkele schuld treffen voor de hongersituatie. Dan is het zinloos om over schuld te praten of cijfers te vergelijken. We worden dan geconfronteerd met een realiteit die ons diep in ons hart kan raken, zonder woorden, zonder cijfers, zonder argumenten. Dan beseffen we wat we concreet moeten doen voor deze mensen, een persoonlijk antwoord geven vanuit de innerlijke zekerheid van ons hart, vanuit de bron van onze medemenselijkheid en medeverantwoordelijkheid voor elkaar.

Ik weet dat bij velen toch nog de onzekerheid blijft bestaan of hun hulp wel bij de juiste mensen terecht komt. Daar is inderdaad geen enkele garantie voor en het blijft een risico. In elk project speelt bedrijfsrisico een rol, ook bij noodhulp. Ik heb zelf 15 jaar lang gewerkt aan noodhulp en weet uit ervaring dat er veel hulp verdampt, maar dat is inherent aan crisis situaties. Toch blijkt, dat dank zij de creativiteit en bezieling van lokale hulpverleners er altijd voldoende bij de mensen terecht komt om de hoogste nood te lenigen.

Als niemand iets geeft om risico te vermijden gebeurt er niets. Wie wel dit risico durft te nemen kan er zeker van zijn, dat er concreet iets bereikt wordt. Op zijn minst dat de hulpverleners, zowel als de slachtoffers, ervaren dat ze niet alleen gelaten worden. Dat geeft hen vertrouwen en de kracht om moedig door te gaan. Vaak groeit er op dit veld van noodhulp een band van medemenselijkheid die niet in cijfers is weer te geven en ook niet in woorden is uit te drukken. Dit is wellicht wel de rijkste ervaring die ik heb beleefd bij mijn betrokkenheid bij de mensen in nood. Wie ooit uit het diepste van het hart iets gedaan heeft voor een mens in nood, kan iets ervaren van de zin van ons leven.

Paul de Blot SJIn memoriam

Paul de Blot SJ (1924 ~ 2019)
Honorair Hoogleraar Business Spiritualiteit
Nyenrode Business Universiteit

32 REACTIES

  1. Als ik de reacties lees, schieten de tranen in mijn ogen. Miljoenen noodlijdende mensen als een rattenplaag bestempelen en keihard de rug toekeren.
    5,6 miljoen kinderen onder de 5 jaar sterven jaarlijks door honger wereldwijd.
    14 redenen om niet te geven?

  2. Als je ze eten geeft hebben ze over een maand weer honger. Condooms kennen ze niet. Uitleg erover geven is zinloos want ze zijn analfabetisch. Dus het blijft zich maar voortplanten netzoals grofweg genomen een “rattenplaag”.. Als je ze eten geeft blijven ze leven krijgen kinderen moeten ook weer eten hebben en zo help je eigenlijk nog meer mensen honger te laten leiden. Heel zielig dat ze honger hebben, maar het probleem word gewoon groter als je eten geeft/geld. Optie is geen geld meer er naartoe sterven ze zelf uit, hard gezegd maar het is eenmaal zo. En wij maar crisis hebben en betalen v
    Betalen betalen.. Zorg maar eerst dat we ons eigen land in orde hebben door het geld hier in Nederland te laten blijven. M.v.g Tom 15jaar.

  4. Beste Paul
    dank je voor je inspirerende artikel. Als we het hebben over wat er aan de strijkstok blijft hangen nemen we de verplichting op ons om ook eens te kijken naar wat er in onze samenleving aan deze stok blijft hangen.Alle voedsel dat weggegooid wordt, louter omdat het over de datum is, hoort wellicht tot deze categorie.Ik vrees dat deze lijst zou wel eens heel lang kunnen worden.
    met hartelijke groet

  5. allereerst: hilarisch dat alle respondenten prof. dr. voor hun naam krijgen!

    en verder, ik zou hier niet – in uitstekende conditie en onder voortreffelijke omstandigheden – zitten als ik geen levensreddende hulp had ontvangen toen ik het echt nodig had. gekregen van mensen die er geen enkel belang bij hadden en er echt moeite voor moesten doen. wie zei dat ook weer, ‘door een ander te redden, red je je eigen leven’? het is de waarheid.
    met vriendelijke groet.

  6. Het in cijfers praten is zeer ernstig inderdaad, elk levend gevoels wezen, ja ook andere dieren dan de mens, dat lijdt, lijdt.

    Toch zijn er wel degelijk veel dingen te doen. Onze hele manier hoe we handel bijvoorbeeld drijven moet anders, net zoals politieke macht. We kijken teveel korte termijn, wat ook nodig is, maar ook naar langere termijn moeten we kijken. Er wordt zelden echt preventief gewerkt. Wonden voorkomen, niet dichten.

    Ik heb nauwelijks inkomen, maar koop bijna alles biologisch en fair. Ik zeg niet dat dit een garantie is, maar wel dat hoe wij hier leven, wat we in onze boodschappentas doen al heel veel bepaalt en minstens ons best mogen doen.
    We zeggen als Westerse wereld wel zo stoer dat we bijvoorbeeld slavernij hebben afgeschaft, maar we verplaatsen dat gewoon naar het buitenland.

    Er is geen zin van het leven, die maken we… Het liefst zou ik als levensactivist (dierenactivist volstaat niet) nutteloos zijn, een ‘zinloos leven’ hebben, maar helaas.

    Uiteindelijk is geld blijven geven niet de optie, alhoewel, geld geven aan goede producten, die eerlijke handel bevorderen en dergelijke. Landen, groepen mensen, individuen moet zelfstandig mogen/kunnen worden. Dan hebben ze zelf voorraden… financiële middelen. Als Westerse bedrijven allerlei dingen verbouwen en (drinkwater) water afnemen van de plaatselijke bevolking…

    Er moet een mentaliteit omslag komen.

  8. Helaas voor u allen behoor ik tot wat u een ‘onmenselijke’ noemt. Ik heb besloten om geen enkele donatie aan welk goed doel dat uitsluitend voor mensen is bestemd meer te doen. De mens is als soort de bron van heel veel ellende in de wereld en respecteert de natuur al helemaal niet. Zolang de mens het als een onmogelijk opgave blijkt te ervaren wat te doen aan de ongebreidelde voortplanting van zijn soort (en dat geldt in versterkte mate voor het gebied aangeduid als de hoorn van Afrika) voel ik mij niet genoodzaakt om andermans ellende op te lossen. Ik geef mijn geld liever aan onze mede-aardbewoners die toevallig van een andere soort zijn maar evenveel recht op een fijn leven op deze planeet hebben nl. de dieren. Over hen hoor en lees je helemaal niets wat betreft het leed in de hoorn van Afrika.

  10. Laatste zinnetje schiet mij behoorlijk in het verkeerde keelgat mw Elly de Bruin.
    Ik vind het nogal van een arrogantie dat u uw ziel als een oude ziel classificeert.
    Ik denk dat echt oude zielen het niet nodig hebben dit op het eind nog even te melden.

  13. Wanneer men geboren is in Afrika heeft een mens daar zijn lotsbestemming uit te werken. Wordt er vanuit de reincarnatie een nieuw levensproces aangereikt.

    Vanuit dat proces wordt de ziel weer gezuiverd en weer wordt er ook een nieuwe mogelijkheid aangeboord om te komen tot een hoger niveau.

    Wij vanuit het rijke Westen zien deze mensen als slachtoffers en voelen ons geroepen om vanuit het altruisme te gaan “helpen”. Maar door te helpen helpen we in feite niet. Zeker niet met geld dat dan ook nog eens aan de strijkstok van veel hulpverleners blijft hangen.
    Wanneer je echt wilt helpen, ga er dan naar toe en laat zien dat jij de materie van het westen los kunt laten.

    Maar er is een God, die zegt: Ik heb je nog nooit in de steek gelaten, vertrouw op mij.

    P.S. Ik steun wel PLAN NEDERLAND voor de ontwikkeling in de armste landen.
    Vanuit mijn sociaal Christelijke opvoeding.
    En o ja,….ik heb vroeger ook zilverpapier gespaard voor de arme kindjes in Afrika
    en zelfs boterhamme minder gegeten omdat zij dan iets meer kregen.
    Bedankt Paul dat je deze reactie wilt lezen.
    Ik heb geen doctorstitel maar wel een groot menselijk hart met een “oude ziel”.

  14. Beste Paul,

    zoals ik het zie is het probleem hier net zoals zoveel andere dingen in de moderne maatschappij, dat ook het ‘geven om andere mensen’ gekwantificeerd en gekwalificeerd wordt in plaats van gevoeld met het hart. Zulke puur rationele zaken als die in het NRC stukje worden genoemd, kunnen alleen bestaan als het hart wordt uitgeschakeld. Waar je in al je columns over business spiritualiteit volgens mij naar wijst, is het INschakelen van het hart in je leven, ook als het over zakelijke dingen gaat. Zo zie ik veel gebeuren dat mensen geld storten voor goede doelen, omdat ze wel voelen dat ze iets moeten bijdragen en ook dat er iets zou moeten gebeuren, en tegelijkertijd zich verscheurd voelen omdat ze hier ook hun leven up and running moeten houden. Ook ik kende dat gevoel, maar doe nu wat mogelijk is om terplekke ook echte hulp te bieden.

    Het is dan ook bemoedigend om te zien dat er inmiddels (kleine) stichtingen en initiatieven zijn, die op die plaatsen in de wereld waar het hard nodig is, onbaatzuchtig er zijn voor die mensen. En juist niet alleen met materiele hulp, maar vooral met een hartverbinding zodat – zoals jij ook schrijft – juist het gevoel ontstaat dat zij er niet alleen voor staan. Zo ben ik zelf bij een stichting aangesloten, waarbij wereldwijd de mensen op eigen kosten aldaar hulp gaan bieden op de hiervoor genoemde manieren. Zo proberen we momenteel financiën bij elkaar te krijgen om 8 waterputten te kunnen slaan voor mensen die geen drinkwater hebben. Iets wat voor ons de normaalste zaak van de wereld is.

    Donaties zijn dus wel degelijk heel belangrijk, omdat door het economisch denken anders nooit een stuiver naar dergelijke gebieden zou gaan. Daarom zie ik dus in toenemende mate een rol weggelegd voor bedrijven, om mondiaal maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen – en niet alleen als window dressing, maar vanuit besef dat het graaien van de voorgaande 30 jaar toen het kon, nu gevolgd zou mogen worden door teruggeven aan de maatschappij en de planeet.

    Eenieder die dit leest en binnen een bedrijf actief is zou ik graag aanmoedigen om te helpen maatschappelijke verantwoordelijkheid in DIT kader te plaatsen, en besef van medemenselijkheid uit te dragen.

  16. Geachte heer De Blot,

    Uw column raakt mij in het hart! Inmiddels al enkele keren in gesprekken deze column aangehaald. De waarnemers en de calculators onder hen verstomden en konden niet verder met hun betoog. Wanneer het immers om ware medemenselijkheid (dus liefde) gaat spreekt het hart en niet het hoofd. Dank u voor uw woorden en daden.

  17. Dank u wel Paul.
    Uw gedachten raken altijd mijn hart.

    Time is money is een hardnekkige overtuiging in onze wereld.
    Als TIME MONEY is en MONEY is er NOT voor EVERYBODY creeert die overtuiging dat not everybody TIJD krijgt. En daarmee sterven er mensen die geen tijd van leven krijgen.

    De wereld is een weerspiegeling van ons
    Bewust of onbewust werken wij allemaal mee aan een systeem waarin het IK belang groter is dan het WIJ belang. Willen wij dat veranderen? Moeilijk is het niet – begin gewoon bij jezelf. Wanneer veranderen? NU of ….

    De wereld is mooi en daar kunnen wij aan meewerken.

    Uw column is een mooi en inspirerend voorbeeld om ons bewustzijn te vergroten waar wij voor staan en gaan willen.
    Dank u wel daar voor.

  18. Beste Paul,

    Recht uit het hart. Duidelijk geinspireerd.

    “Ik was naakt, en jullie kleedden mij. Ik was ziek en jullie bezochten mij, ik zat gevangen en jullie kwamen naar mij toe.”
    Dan zullen de rechtvaardigen hem antwoorden: “Heer, wanneer hebben wij u hongerig gezien en te eten gegeven, of dorstig en u te drinken gegeven?
    Wanneer hebben wij u als vreemdeling gezien en opgenomen, u naakt gezien en gekleed? Wanneer hebben wij gezien dat u ziek was of in de gevangenis zat en zijn we naar u toe gekomen?” En de koning zal hun antwoorden: “Ik verzeker jullie: alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor mij gedaan.”

    Jezus

  20. Beste heer de Blot

    Tja de reactie van de heer Arnold Gnocchi raakt mij: dat ene visje maakt het verschil. Ik ben ook uit de generatie van de zilveren melkdoppen sparen voor de “arme kindertjes uit Afrika” Wat ik moeilijk te begrijpen vind, is dat er dus in al die jaren nog steeds niet iets concreets is veranderd in deze wereld. Wat is er nodig om echt oplossingen te geven voor de iedere keer terugkerende hongersnood? Het is zeker nodig om nu de ergste nood te lenigen en het is nog veel belangrijker om te zorgen dat dit niet meer kan gebeuren. Ik heb helaas geen pas klaar antwoord maar het is toch hoogste prioriteit dat wij als rijke landen gaan nadenken over een permanente oplossing om dit te voorkomen.
    Dank je wel Paul de Blot voor het aanraken van onze medemenselijkheid

    Met hartelijke groet

  21. Lieve Paul,

    Dank voor je wijze woorden.

    Op zielsniveau zijn we verbonden met iedereen hier op aarde. Kiezen om niet te geven voelt als het negeren van de honger van je eigen kinderen. Ik hoop dat de hype rondom de hongersterfte in de Hoorn van Afrika voorpaginanieuws blijft totdat alle hongersterfte uit de wereld is. We hebben de kennis en de helpende handen om waar ook ter wereld het verschil te maken. Laat de legers ophouden met oorlog voeren en laten we alle defensie-industrie aanwenden voor eerlijke, duurzame voedselproductie.

    Paz, Amor, Allegria

    Rik

  23. Beste heer de Blot,

    Dank voor uw column. Het bevestigt mij weer waarom spiritueel leiderschap zo nodig is. Als de basis onder zowel ratio als gevoel.

    Ik geloof in de oprechtheid van de NRC redactie: wakker schudden zodat we toch omwille van punt 15 zullen geven aan de Hoorn.

    Maar omdat de 14 argumenten tegen geld geven aan de Hoorn als absolute feiten worden gepresenteerd, lijkt de conclusie toch dat je verstandig nadenkend tot de conclusie moet komen: “geef niet”.
    Voor wie bevattelijk is voor zo een argumentatie: doe eens wat huiswerk op deze 14 zogenaamde argumenten en concludeer voor jezelf dat er veel op deze generalisaties af te dingen valt in de specifieke situatie van de Hoorn.

    Het 15e punt is dan het enige punt om wel te geven. Het is bewust niet als argument uitgewerkt (de spirituele armoede van de NRC?) en wekt daarom de suggestie dat wie wel geeft dan zijn ratio maar even moet uitschakelen ten gunste van een gevoel van medemenselijkheid. Maar als iedere mens op deze wereld evenveel recht heeft op een bord eten dan moet het niet afhankelijk worden van ons gevoel om iets te geven, een gevoel dat grillig is, dat je nou eenmaal wel of niet hebt (want aan gevoelens kun je immers niets doen?) dat even opvlamt en dan weer weg is, afhankelijk van de coverage door de media.

    Geven voor de ander hoef je niet alleen te doen op basis van je hoofd of je gevoel. Iemand adviseerde eens om van ieder ander te houden met je hele ziel, je hele hart, al je verstand en al je invloed. Dat legt de lat nog eens hoog!

    Dat is geld geven voor noodhulp met het onvermijdelijke risico dat niet alles aankomt.
    Maar ook wapenleveranties tegen de dictaturen en milities daar aan de kaak stellen: ja ook als er geen olie zit en als het onze eigen heilige economie treft
    Verbindingen leggen en onderhouden tussen ons en mensen daar: ook als er geen mediaaandacht is.
    Bedrijven op de nek zitten die daar gevestigd zijn met de vraag: en aan wiens kant staan jullie eigenlijk daar?

    Spiritueel leiderschap gevraagd in politiek en bedrijfsleven met een spirituele basis onder ratio en gevoel. En burgers zoals wij die er om gaan vragen.

    – door alleen de punten tegen geven aan de Hoorn als argumenten op te schrijven wordt toch de indruk gewekt dat dat absolute waarheden zijn terwijl inhoudelijk van alles op die simplificaties is af te dingen.
    – als geven aan en om onze medemens alleen op gevoel moet, tegen beter weten in, dan worden we helemaal afhankelijk van hoe we ons voelen en hoe mediaaandacht dat kan voeden (of niet). Spiritueel leiderschap gevraagd dat ons mensen ervan bewust maakt dat iedere mens evenveel recht (geen gunst) heeft op een bord eten.

    De opzet van meneer Wittenberg lijkt geslaagd. Mensen worden wakker geschud en gaan nadenken. En ik geloof in zijn oprechtheid en die van de NRC redactie dat het ene punt dat hij noemt na de 14 redenen om niet te geven uiteindelijk tot geven zou moeten leiden.
    Toch zit er levensgrote adders onder het gras. Wittenberg speelt rationeel argumenteren uit tegen toch geven uit medemenselijkheid. Het is veelzeggend dat zijn ene punt voor geven wel heel sprekend is maar (bewust?) niet als een argument wordt uitgewerkt.

    Alleen ‘een gevoel’ van medemenselijkheid doet onze medemensen geen recht. Dat gevoel is grillig en te afhankelijk van media aandacht.

    ook op z’n minst 26 redenen om niet meer bij ING te bankieren

  24. Beste Paul,

    Hartelijke dank voor je inspirerende en wijze woorden. Ik kan me erin vinden en vind belangrijk dit uit te dragen.
    Ja geven gaat over compassie. Mededogen, meevoelen en meeleven. Dat gebeurd vanuit het hart, vanuit het diepste van onze ziel. Waarbij we zelf ons inleven en een situatie en in geval van honger ontstaat vanuit mijzelf het beeld hoe het zou zijn als mij dit zelf zou overkomen! Hoe blij ben ik dan dat er anderen waar ook ter wereld zijn die mij steunen, met geld, goederen, leifde en aandacht. Het is niet makkelijk dit gevoel echt diepgaand toe te laten, want het kan een gevoel van schuld en schaamte geven. Maar daar gaat het niet om. Hoe steun ik zelf die anderen medemens , waar ook ter wereld. dat is van belang, ook als alles niet optimaal en efficient verloopt…. Als als het om de basis van het dagelijks bestaan, eten en drinken gaat , kan alleen nog maar het hart overtuigend spreken en tot actie brengen.Met een goed gevoel iets voor onze medemens (we zijn allen verbonden) ook in hongerende Afrika doen door geld te geven en ook in gedachten bij hen te zijn….. Met hartelijke groeten.

  25. Iedere dag realiseer ik mij met hoeveel mazzel ik op deze wereld ben gekomen. Ik ben 1. gezond, 2. blank, 3. opgevoed door fijne ouders, 4. altijd voldoende te eten (gehad), 5. iedere opleiding genoten die ik graag heb willen doen en 6.kan dit ook blijven doen, 7.ben op de meest veilige plek ter wereld geboren, 8.ben een vrouw, 9.mag en kan veel werken en dat is altijd leuk werk, 10. ben in staat financieel onafhankelijk te zijn, 11.woon samen met mijn grote liefde, 12. heb fijne vrienden, 13. woon in een heerlijk huis, 14. in een prachtige omgeving 15. en heb gelukkig geleerd om te DELEN!

    Ik heb geen 13 reden nodig om niet te geven – ik heb alle reden om WEL te geven – sterker nog, om structureel een bijdrage te mogen leveren aan medemensen die minder mazzel hebben dan ik! Zij hebben hier niet voor gekozen! Sinds 6 jaar ondersteun ik – samen met een aantal andere mensen uit mijn omgeving een gezin in Arusha (Tanzania) – naast hun eigen twee kinderen hebben zij 22 weeskinderen opgevangen in hun eigen gezin!
    Met elkaar geven wij het leven & ons wel-zijn door aan de volgende generatie Afrikanen – met het vertrouwen dat zij het verschil kunnen gaan maken.
    Wat een MAZZEL dat ik hieraan mag bijdragen.

  28. Geachte heer de Blot,

    Dank u wel voor de waardevolle column over dit -in meerdere opzichten- gevoelige onderwerp. Ik ben nog van de generatie ‘inzamelen voor de missie’, melk-doppen, zilverpapier enz. enz. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik erg dubbel ben in mijn houding t.o.v. de zoveelste 555 actie. Door uw bijdrage -echter- moet ik toch denken aan een mooi verhaal/voorbeeld van ‘compassie tegen beter weten in’. Een oude grijze (wijze?) man wandelt op een verlaten strand, dat werkelijk bezaaid is met aangespoelde spartelende zilverkleurige visjes, die snakken naar lucht. In de verte ziet hij een jongeman die langs de vloedlijn loopt en bij elke stap voorzichtig een visje oppakt en behoedzaam terugzet in de zee. De oude man loopt naar de jongeling toe en zegt op troostende toon: ‘Lieve jongen, hier liggen duizenden visjes te spartelen voor hun leven. Wat jij nu doet is zeker goed bedoeld, maar maakt niets uit en heeft geen enkele zin.’ Waarop de jongen even opkijkt en antwoord met een visje in de hand: ‘wel voor dit visje….’ Wie 1 mens redt, redt de mensheid… 555 ? Denken met het hart, geven met de ziel?

  30. Ja, geven doe je met je hart. En nood lenigen liefst zelfs vanuit je instinct. Een soort alitruïsme welke groeit vanuit ons solidariteitsinstinct, een diep besef dat we allemaal horen bij de menselijke soort en willen overleven. En solidariteit laat zich niet inderdaad niet vertalen in cijfers, maar in actie door ten diepste geraakt worden door je kunnen identificeren in die ander die is als jij, als ik. Kortom: dank je wel, Paul, voor je wijsheid, je affectieve intelligentie.

"Wat is uw reactie? Mede namens de andere lezers bedankt voor het toevoegen van uw bijdrage. Laat een reactie achter, of reageer op elkaar. Bedankt aan alle lezers die dit weblog verrijken met een persoonlijke reactie." - Team pauldeblot.nl

NB: Uw emailadres wordt nooit gepubliceerd. Reacties met meer dan één link worden eerst gecontroleerd. Link alleen naar relevante websites. Gebruik uw reactie niet voor commercie.


20 + = 21