Jarenlang heb ik les gegeven in marketing en organisatiekunde waarbij in de handboeken de grootste aandacht wordt besteed aan de stakeholders. Maar ik miste de belangrijkste stakeholder, dat is het gezin, de familie.
Ook in het politieke beleid wordt hier weinig aandacht aan besteed. Uit ervaring weet ik dat gezinsproblemen, ziekte van een kind of echtgenoot iemand heel sterk van streek kunnen brengen en vaak ook veel invloed hebben in het werk.
De geborgenheid dat het kind in zijn jeugd ervaart schept een openheid voor vrienden en zekerheid van eigen kracht.
Ook de band met ouders en grootouders zijn vaak heel sterk emotioneel geladen. Grote tragedies kunnen een gezin treffen. Het feit dat zelfdoding bij kinderen voorkomt moet ons allen wakker maken voor een intense nood van de jeugd.
Een ander aspect van kinderleed, is het onmenselijke waarbij kinderen die jarenlang in Nederland zijn grootgebracht vanwege “regels” terug worden gestuurd naar een land waar hun gezin uit zijn gevlucht. Het terug gestuurd worden als een voorwerp. Het staat zo in de wet, maar wetten zijn er voor de mensen en niet omgekeerd.
De jeugdzorg zit met grote problemen, maar vaak wordt vergeten dat de zorg voor de jeugd in de eerste plaats in handen van de ouders ligt. Die hebben geen tijd meer genoeg voor hun kinderen. Het kind kan zich dan onveilig voelen.
De meest fundamentele gastvrijheid van het leven ervaart het kind na de geboorte bij de ouders. Van dit begin hangt het af of iemand zich thuis voelt in het leven en in deze wereld. Of het basisvertrouwen kan ontwikkelen. Of het zich gelijkwaardig kan voelen en kansen krijgt. Kansen om vrienden te maken bijvoorbeeld. Helaas spelen hierbij vaak de kosten de belangrijkste rol.
Uit mijn ervaring in het concentratiekamp bleek dat je zonder vrienden weinig kans had om te overleven. Ik vroeg me af waarom de één wel vrienden had en de ander niet. Ik ontdekte dat het gemak van vrienden maken, vooral wordt bepaald door een goede jeugdervaring. Waar het kind de kracht van vriendschap leert ervaren. De geborgenheid dat het kind in zijn jeugd ervaart schept een openheid voor vrienden en zekerheid van eigen kracht.
In de strijd om het naakte bestaan in een overlevingssituatie blijken mensen met een gelukkige jeugd over een sterke stootkracht te beschikken. En over een levenskracht die wijder open staat voor anderen en het opdoen van alle mogelijke ervaringen. Ook de lastige, levensbedreigende ervaringen.
Aandacht voor de jeugd heeft daarom de hoogste prioriteit. Het hoort daarom niet alleen tot de hoofdtaak van het politieke beleid, maar ook van het beleid van organisaties voor hun medewerkers. Het is een kernwaarde van onze cultuur en een verantwoordelijkheid van iedere burger.
In memoriam
Beste Paul,
Wat een prachtige column! En hoe noodzakelijk ook, jouw oproep tot meer aandacht voor het gezin, voor onze kinderen. Wat is er belangrijker dan dat?!
We leven in een uitdagende tijd, waarin we langzaam maar zeker leren meer te leven naar wie we ten diepste zijn, licht en liefde. Alleen dat brengt ons werkelijk geluk. Ik zie die verandering in heel de wereld, van hoog tot laag. Mensen willen vrede en hoezeer ook een cliché, dat begint wel bij onszelf. Werkelijk de kinderen liefhebben kan alleen als je ook jezelf lief hebt! En waarom ook niet? Niemand is perfect, maar we zijn allemaal kinderen van God, hoe je Hem ook noemt en goed zoals we zijn.
We hoeven m.i. nog maar één ding te leren: delen! Niet alleen de vruchten van Moeder Aarde, maar ook onszelf, wie we ten diepste zijn. Als iedereen zijn talenten inzet voor de ander, hebben we hier al een paradijs!
Ook de reacties op je stuk doen me goed en overtuigen me dat iedereen op zijn of haar manier wil meewerken aan deze omslag: termen als “bewustzijnsontwikkeling”, “caring economics” (Holland was zo’n mooi voorbeeld daarvan!) en zelfs “liefde”. Ik heb er alle vertrouwen in dat deze ‘stille revolutie’ in de wereld onomkeerbaar is en dat we, uiteindelijk, een mooie tijd tegemoet gaan!
Angst, die voortdurend gezaaid wordt door bepaalde partijen en de media, is daarbij wel een gevaar, nergens voor nodig! Zoals Gandhi al zei: “This world offers enough for everybody’s need, but not for greed”. Harvard heeft dit aangetoond.
Graag wil ik besluiten met een van de mooiste gedichten die ik ken, geschreven door een kind van 12 (!). Als ik dit gedicht lees, fluister ik het, dan is het een soort meditatie voor me. Het heet Slow Dance:
Have you ever watched kids
on a merry-go-round
or listened to rain
slapping on the ground
Ever followed a butterfly’s erratic flight
gazed at the sun into the fading night
You better slow down
don’t dance so fast
there’s time enough
the music will last
Do you run through each
day on the fly
when you ask “how are you?”
do you hear the reply
When the day is done
do you lie in your bed
with the next hundred chores
running through your head
You better slow down
don’t dance so fast
there’s time enough
the music will last
Ever told your child
we’ll do it tomorrow
and in your haste
not see his sorrow
Ever lost touch
let a good friendship die
cause you never had time
to call and say “Hi”
You better slow down
don’t dance so fast
there’s time enough
the music will last
When you run so fast to get somewhere
you miss half the fun of getting there
when you worry and hurry through your day
it’s like an unopened gift…
thrown away…
Life is not a race
to take it slower
hear the music
before the song is over.
Zoals gezegd, het gedicht is geschreven door een kind van 12 jaar, in de laatste fase van zijn leven… (terminaal kankerpatiënt). We kunnen zo veel leren van kinderen! We hoeven alleen maar te leren luisteren, vooral met je hart.
Nogmaals hartelijk dank voor je prachtige column Paul!
Hartelijke groet,
Harry Grob
De bijbel noemt het gezin de hoeksteen van de samenleving, anno 2011 is dit nog steeds actueel.
Dag Paul,
Dank je wel.
Ondanks hobbels en tegenslagen die ik als mens ontmoette, besef ik hoezeer ik een zondagskind ben.
Groet!
Beste prof. Dr. Paul de Blot
Ik wil u graag een vraag stellen die ik zelf niet kan beantwoorden.
Na mijn ziek zijn in 1995 ben ik in spiritueel opzicht veranderd
ik heb eierstokkanker gehad met zware chemotherpie.
het moeilijkst vond ik
dat ik anders naar de mens ben gaan kijken
mijn visie is dan ook
dat ik de mens zie
als een totaalbeeld van het leven
met een leven voor en na de dood
ik weet dat er heel veel mensen zijn
die alleen geloven wat ze zien
dat maakt het zo ingewikkeld om er over te praten
dan moet je gaan overtuigen
wat ik niet meer wil
dat heb ik genoeg gedaan
ik help kinderen en volwassenen
die vastlopen in hun gevoel
die kinderen slapen slecht
dromen vaak eng
kunnen zich niet concentreren
zijn bang
veel volwassenen kunnen zich moeilijk staande houden
omdat ze zo gevoelig zijn
daardoor hebben ze veel indrukken
die ze niet kunnen verwerken
hun zintuigen zijn sterker ontwikkelt
dat geeft de last die ze hebben
dit weet ik uit eigen ervaring
als je daar last van hebt dan voel je meer
zie, hoor, ruik ,proef je meer
je wordt als het ware overspoelt
dat weet je niet
je probeert je staande te houden
door de gevoelens en indrukken
niet te voelen
dat betekent dan ook dat je dat onderdrukt
omdat er niemand is die dat uitlegt
dat dat zo werkt
bij mij is dat ook zo
dat heeft een grote wending gegeven aan mijn leven
ik ben op een bepaald moment alles verloren
wat mij dierbaar was
daaruit is voortgekomen dat ik nog gevoeliger geworden ben
ik ben als het ware bij mijn kern gekomen zal ik maar zeggen
vandaar uit ben ik weer gaan leven
er is een ontwikkeling uit voortgekomen
die niemand geloofd
die daar verstand van zou kunnen hebben
daar bedoel ik mee doktoren en psychiaters
ik heb contact gezocht met het Parapsychologisch Centrum in Utrecht
ze vinden
dat ik me moet gaan ontwikkelen
door een studie te gaan volgen op dat gebied
ik vertel wat er gebeurt met mensen die bij mij komen
dat ik ze kan helpen en goede resultaten heb
de mensen die komen hebben uiteenlopende klachten
kinderen met aanverwante ziekte van autistisch spectrum
kinderen die erg uit balans zijn
slecht slapen
enge dingen zien en horen
dat gaat dan over de dood en ongelukken
waar veel bloed aan te pas komt
met skeletten en andere enge dingen
papa’s en mama’s die binnen kort dood zullen gaan
een erg ongeluk gaan krijgen
als die kinderen bij mij komen
gaat er iets in werking in mijn lichaam
ik magnetiseer dan de kinderen
door te praten en te knutselen
staan ze meer open voor mij
zodat het beter en sneller werkt
ook volwassenen behandel ik op deze manier
ik heb een man begeleidt die al 15 jaar stemmen had
hij had een paar zelfmoordpogingen gedaan
omdat hij daar opdracht voor kreeg
de stemmen zijn na 3 maanden weg
hij moest wel begeleidt worden daarna
om zijn leven goed te kunnen leven
er komen ook mensen met een burn-out
of andere zware energieen
die ik weg kan halen
nu is het zo dat ik er problemen mee krijg
omdat ik op mijn bovenkamertje bezig ben en
als ik om mij heen kijk
zoveel verschrikkelijke dingen zie en hoor
dat ik vind
dat ik dit door moet kunnen geven
aan een grotere groep mensen
die hier wat mee kunnen doen
ik wil me ook laten onderzoeken als dat nodig is
omdat ik zulke grote resultaten heb
ik zou graag willen dat ik dit kon toelichten
aan iemand die dit serieus neemt
ik ben een vrouw van 60 jaar met veel levenservaringen
serieus en volhardend
vandaar dit schrijven
ik hoop dat u mijn vraag kan beantwoorden
of er iemand is die mij helpen kan
met vriendelijke groeten
Dini
Beste Paul,
Naar aanleiding van je actuele nieuwsbrief wil ik graag reageren.
Vandaag de ‘beslissing’ van onze regering om Mauro duidelijkheid = veiligheid te ontzeggen.
Als Nederlander schaam ik me voor dit mensonterende politieke gedraai.
Zoals Freek de Jonge zo treffend verwoordde in HART van Nederland;
“Heeft Nederland nog wel een HART”?
Joke van der Stempel
Fijne blog om te lezen. Inderdaad is het gezin belangrijk om niet in de vergetelhoek te geraken. Dat is ook de reden dat ik in mijn coaching graag met gezinnen werk. Niet zozeer vanuit een opvoedingsproblematiek, maar meer vanuit de systeem dynamiek. Hoe lopen interacties, waarom zit dat gezin in deze patronen en helpt het hun? hoe zou het anders kunnen? Kinderen per slot van rekening zullen later onze regeringen bemannen en bevrouwen, de volwassenen uit de gezinnen hebben een verantwoordelijkheid op hun werkplekken, wat dat ook moge zijn. Waar ze in hun gezinssituatie tegenaan lopen nemen ze ook mee binnen terreinen elders, op hun werk, op school, de peuterspeelzaal… Binnen het gezin leren kinderen van hun ouders, van elkaar en van hun vriendjes. ook de mate waarin vriendjes over de vloer komen en of zij bij vriendjes thuis komen zorgt voor de nodige kruisbestuiving. dat zijn belangrijke ontwikkelingen van een kind binnen een gezin op weg naar vrijheid als het de leeftijd van 18/21 jaar bereikt. hoe wordt er binnen een gezin voorgeleefd, hoe worden normen en waarden nageleefd… ik ben dankbaar voor wat ik kan doen binnen gezinnen en ik ben dankbaar voor deze blog om dit te kunnen reageren.
met vriendelijke groeten,
Tjarda
Dag Paul,
Het is zo fijn, dat jij op deze manier actuele zaken op een andere manier verbind en er woorden aan toekent. Veiligheid en geborgenheid liggen toch aan de basis van evenwichtig opgroeien en dat is wat kinderen waar dan ook in de wereld nodig hebben om ook later vanuit hun hart met anderen in verbinding te kunnen gaan. Zowel privé als in de zakelijke omgeving kom ik het dagelijks weer tegen, dat velen hier naar hunkeren, maar niet meer weten hoe dit tot stand te brengen. Men is het contact met zichzelf gaandeweg kwijtgeraakt en daarmee het contact met het gevoel.
Bij het volgen van het nieuws de afgelopen dagen heb ik regelmatig met verbijstering geluisterd hoe er in Den Haag gesproken wordt over het lot van een kind. Het lijkt wel of men gelukkig weer iets gevonden heeft, waarmee men elkaar om de oren kan slaan en het er alleen maar om gaat, wie krijgt er gelijk. Het macht spel van wie is er de baas, het overschreeuwen van elkaar, waardoor de essentie en verbinding met waar het echt over gaat totaal verdwenen is. Ik mis iedere vorm van creativiteit, compassie en menselijke waardigheid, het is slechts een stortvloed aan lege woorden.
Je bericht maakt me ook dankbaar bij het besef, dat ik me gelukkig mag prijzen met mijn vriendschappen. Te weten dat ik niet alleen sta en niet alleen met mijn vrienden, maar ook met kinderen een echte diepe verbinding heb opgebouwd. Dat is een groot goed wat alleen kan bestaan wanneer er tijd, oprechte aandacht en zorgzaamheid geïnvesteerd wordt. Ik besef tegelijkertijd, dat ook ik soms door de drukte van het alledaagse bestaan hier niet altijd voldoende ruimte voor neem.
Het is mooi wat Barbara aanstipt, bewust zijn en inzicht hebben in wat je vanuit het verleden meedraagt, waardoor je geen belemmerende overtuigingen doorgeeft op projecteert op anderen. Je kinderen, maar ook medewerkers meegeven, dat zelfreflectie belangrijk is, rust tussen de oren geeft en je met een open hart en geest de ruimte biedt om werkelijke verbindingen aan te gaan die bijdrage tot innerlijke vrede en je daardoor in vrede kunt leven met de wereld om je heen. Gelukkig zie ik ook dat er organisaties zijn, die op deze manier met hun medewerkers omgaan en ze de gelegenheid bieden om tot inzicht en bewustzijn te komen. Ik kan alleen maar wensen, dat de spirituele ontwikkeling binnen organisaties de komende jaren gaat groeien en men uiteindelijk gaat beseffen, dat het zo niet verder gaat. Wanneer men alleen maar naar de cijfers blijft kijken om stakeholders tevreden te stellen, vergeet dat het de mensen zijn die het uiteindelijk moeten doen zal de verharding alleen maar toenemen. Toch vertrouw ik er persoonlijk op dat, gezien de tijd waar we in leven, het tij aan het keren is en het besef en het diepe verlangen naar leven vanuit liefde uiteindelijk zal overwinnen.
Nogmaals dank voor je mooie boodschap vandaag!
Hartelijke groet,
Tineke van der Vorst
Beste Paul,
Je woorden zijn me uit het hart gegrepen. Als haptotherapeut en kinderhaptotherapeut zie ik zo veel problemen die met het bovenstaande te maken hebben. Meestal is het belangrijker om de ouders te begeleiden dan het kind. Als ouders bij zichzelf zijn geeft dat basisveiligheid en groeimogelijkheden voor het kind.
Helaas gaat het vaak om kosten inderdaad. Maar vaak gaat het ook om het feit dat ouders werkelijk niet weten hoe ze wezenlijk goed voor zichzelf en voor hun kind kunnen zorgen.
Ik voel me dankbaar dat ik in mijn werk daar aan kan bijdragen.
Petra Luijer
Beste Paul,
Zeer inzichtelijk verwoord , maar nu wat gaan wee er mee doen is het alleen bewustwording of maken we het makkelijk om jonge gezinnen die tegelijkertijd werken en opvoeden een keuze te geven dat je vanuit het hart leeft, werkt, en met je gezin hoe groot of hoe klein, kan lachen. Stoeien, en vooral elkaar willen zien.
Dank Paul je woorden helpen zien.
Groet Inigo Poort
Geachte professor de Blot,
Weer een brief naar mijn hart en eentje waar ik wel even voor wilde gaan zitten. U schrijft over een aantal thema’s die mij na aan het hart liggen, dat zijn kinderen, opvoeding en vrienden. Om met vrienden te beginnen heb ik inderdaad het gevoel dat dit heel belangrijk is in een mensenleven. Ik zie dat bij mijn vrouw die in mijn ogen rijk is omdat ze een aantal vrienden heeft die, denk ik, dag en nacht voor haar klaar staan. Het heeft mij tot nadenken gestemd. Zelf heb ik ook een aantal goede vrienden, maar door de afstand is het contact sporadisch en ik vraag me af hoe diep de vriendschap echt gaat wanneer de nood aan de man komt, voor mijn gevoel spelen kosten daarin inderdaad een rol. Overigens ook het individualisme dat we ons in de loop van de jaren eigen hebben gemaakt. Een vraag die nu dan ook bij mij opkomt is, of ik zelf wel genoeg heb geïnvesteerd in deze vriendschappen. Ook ben ik in de loop der jaren een groot aantal vriendschappen uit mijn jeugd kwijt geraakt, daarin lag een stuk eigen keus. Er was in de loop der jaren een te grote afstand ontstaan en ik voelde mij in hun gezelschap niet meer op mijn gemak. Soms voelde ik ook dat de vriendschap teveel van een kant kwam. Toch voel ik nog steeds pijn rond het verlies ervan. Daarbij ervaar ik ook nieuwe ontwikkelingen. Via de Social Media heb ik ineens heel veel nieuwe vrienden gekregen. Deze Sociale Media staan nog in de kinderschoenen en hoewel ik fantastische contacten heb vraag ik mij toch al langere tijd af of de tijd die ik daaraan besteed wel de investering waard is. Met sommige van die mensen voel ik echt een band, hoewel ik ze in de meeste gevallen nog nooit echt heb ontmoet. Maar toch, wanneer ik die contacten probeer te verstevigen voel ik vaak weerstand. Wat virtueel is moet kennelijk virtueel blijven. Het lijkt mij dat het op latere leeftijd moeilijker is om echt nieuwe banden te smeden die hecht zijn en in stand blijven. De beste vriendschappen zijn degene die al in een vroeg stadium zijn aangegaan. Om die reden praat ik daar ook vaak over met mijn kinderen, vooral de oudste die nu naar school gaat en in wiens leven vriendschappen nu een belangrijke rol gaan spelen. Ik hoop in dat opzicht dat onze opvoeding hen daarbij helpt. Wij hebben er daarbij voor gekozen allebei in deeltijd te werken om op die manier allebei bij hun opvoeding en opgroeien betrokken te zijn. Ook mijn belangstelling voor rituelen speelt daarbij een rol. Ik ben nauw betrokken geweest bij de geboorte van onze twee zoons en in overleg met de verloskundige mocht ik het geboorteritueel van de jongste zelf voltrekken. Die heb ik dus zelf gehaald. Een fantastische ervaring te weten dat mijn handen zijn eerste contact met deze wereld, buiten de baarmoeder, waren. Hoewel de keus die wij hebben gemaakt ook enorme financiële gevolgen heeft gehad, nog versterkt door de crisis, heb ik nooit spijt gehad van onze beslissingen. Ik ben heel benieuwd hoe dat voor hun en onze toekomst gaat uitpakken.
Vriendelijke groet,
Beste Paul, wat een verademing om jouw column te lezen. Ik ben het er zo mee eens. Het is de moeite waard om in deze druk druk druk economie en maatschappij je telkens weer de vraag te stellen: ben ik er voldoende voor mijn kinderen en bied ik ze die geborgenheid, als ze klein zijn, maar ook als ze puberen. En zelfs als ze de deur uit zijn. Het leidt tot de vraag: wat is thuis? Waar ben ik thuis? Hoe schep ik voor anderen een thuis? En dat is wat mij betreft één van de meest wezenlijke spirituele vragen.
Hartelijke groet,
Antoinette Scholten
U heeft helemaal gelijk, maar voor zeer veel organisaties is dit nog een brug te ver. In de eerste plaats hebben de werknemers ook hun eigen verantwoordelijkheid voor het leggen van verbinding met de ander. Dat jeugd-ervaringen en priveproblematiek een zeer belangrijke rol speelt in de communicatie in organisaties en met de stakeholders is een nog steeds slecht onderkend gegeven. Dat kost heel veel geld door ziekteverzuim, conflicten, verminderde arbeidsproductiviteit en verminderde innerlijke betrokkenheid. Dus zelfs uit economisch standpunt bezien is het raadzaam dat organisaties veel meer aandacht besteden aan de mentale, emotionele, sociale, relationele en spirituele gesteldheid van medewerkers. In de afgelopen twintig jaar heb ik daar diverse tools voor ontwikkeld en er een stichting voor opgericht. In feite gaat het namelijk om het implementeren van de mensenrechten in organisaties. Dat is een paradigmaverschuiving. Maar daar weet u, gezien uw ervaring, wel raad mee. Zie http://www.ikverbind.nl
Met dank voor dit wederom wijze artikel en hartelijke groeten,
Bert-Jan van der Mieden.
Een waar woord: regels zijn er voor de mensen, mensen zijn er niet voor de regels.
Ik volg ruim 30 jaar de regelgeving in de gezondheidszorg. Daar werken de regels voor de mensen. Anders gezegd: die regels kunnen door mensen zo worden aangewend, dat die heel veel voordeel opleveren. Het zal duidelijk zijn dat er dan weer nieuwe regels komen. De noodzaak om die nieuwe regels in het eigen voordeel uit te leggen wordt dan echter wel weer wat groter.
Wanneer we bedenken dat zowel de reguliere aanbieders van zorg als alle mensen in Nederland niet het recht hebben om buiten dat regelstelsel om zorg te bieden en te ontvangen zal de ruimte voor compassie afnemen, zeker in tijden van schaarste.
http://www.ziekvanzorg.nl/columns/occupy/ brengt dat in beeld.
Met dank voor uw mooie woorden.
Herman van Nouhuys
Prachtige column, en ik ben het helemaal met u eens! Aandacht voor de jeugd, aandacht voor een positieve ontwikkeling van kinderen en hun specifieke talenten. Kinderen kind laten zijn, eigen laten zijn, en ze op laten groeien in een bewuste wereld waar liefde de basis is. Leer kinderen hun innerlijke gevoelswereld kennen, in plaats van ze alleen als rationele wezens op te voeden. En dat begint bij de ouders zelf…en zelfreflectie. Door het gebrek aan bewustzijn van de huidige en vorige generaties worden belemmerende overtuigingen generaties lang doorgegeven. Bewustzijnsontwikkeling voor toekomstige generaties kan een enorme versnelling krijgen bij hervorming van het huidige onderwijssysteem. Maar dat is nog niet zo eenvoudig. Via welke (politieke) weg hervorm je een systeem dat al honderden jaren bestaat?
Beste Paul,
Wat een prachtig inzicht. Vriendschap is een belangrijke waarde in het leven, die vaak wordt onderschat. Kinderen leren leven is voor mij van het grootste belang. Met elkaar delen is iets wat je een mooi mens maakt.
Met mijn Stichting Wellness Angels wil ik graag initiatieven ondersteunen op dit gebied : er zijn voor kinderen, ze een menswaardiger bestaan geven. Prachtige initiatieven zijn hiervoor ontwikkeld door o.a. Jolanda van den Berg in Cusco.
Zij zorgt inmiddels door het exploiteren van haar Ninos hotels voor meer dan 600 kinderen(!). Dit initiatief zou navolging dienen te krijgen in andere landen. Het is zo een prachtig concept.
Dank je,
liefdevolle groeten,
Monique
Mooi, indringend klein artikel meneer De Blot. Hartelijk dank. Kent u Riane Eisler? Zij houdt zich al geruime tijd bezig met familie als economische factor. Caring Economics, luidt haar alternatief.
Voor een korte introductie van haar en haar werk kunt u dit interview bekijken:
http://de8vanbenkoelen.wordpress.com/2010/09/18/caring-economics/
Beste Paul,
Lees de prachtige lofrede van Steve Jobs zus. http://www.nytimes.com/2011/10/30/opinion/mona-simpsons-eulogy-for-steve-jobs.html?_r=3&pagewanted=all
Het project gaat goed.
Stephan
Dag Paul,
Hartelijk bedankt voor het delen van je inzichten. Prachtig om te lezen hoe je een verband legt tussen de geborgenheid die een kind tijdens het opgroeien ervaart en de mate waarop het kind op latere leeftijd in staat is om vrienden te maken.
Bedankt!
Hartelijke groet,
Jan van Baardewijk