Waar gaat het om in het rechtssysteem ?

15

We zijn er trots op dat Nederland een rechtsstaat is met een betrouwbaar rechtssysteem, ook al worden er menselijke fouten gemaakt. Die zijn niet te vermijden. Toch is het van belang om te beseffen waar het in ons rechtssysteem om gaat. De Nederlandse rechtspraak wordt gesymboliseerd door Vrouwe Justitia, die geblinddoekt zonder aanziens des persoons rechtvaardig oordeelt. Het gevaar van ons rechtssysteem is dat ‘blinde’ toepassing ervan tot onrechtvaardige oordelen kan leiden wanneer vergeten wordt waar het eigenlijk om gaat. Dan kan het hoogste recht wel het hoogste onrecht worden dat mensen wordt aangedaan. 

Volgens het recht moet een asielzoeker, die niet in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning, terugkeren naar het land van herkomst. Maar als terugkeer niet mogelijk is, is er geen recht meer. Dan bestaat hij volgens het recht eigenlijk niet meer. Iemand die drie maanden zijn huur niet betaalt moet zijn huis uit. Maar waar moet een moeder met kinderen heen als ze ontslagen wordt en de huur niet meer betalen kan? Het huis uitzetten is helemaal overeenkomstig het recht. Dat is juist volgens het ‘blinde’ recht, niet volgens het menselijke recht, want daar gaat het om de mens. De bedoeling van de wetgever wordt gemakkelijk over het hoofd gezien, namelijk een rechtssysteem scheppen waar de mens tot zijn recht komt. Dat rechtssysteem is gericht op het menselijke recht, het recht om zich als mens thuis te voelen in zijn leven.

Bij de Joden was het recht erop gericht weduwen en wezen te beschermen en de Sabbat werd ingesteld om het leven veilig te stellen. In Indonesië is de waringin, de ficus benjaminus, het symbool van het rechtssysteem. Deze levensboom kan ieder levend wezen geborgenheid,  schaduw en bescherming geven. In de rechtspraak gaat het om het recht van de zwakkere.

De spirituele kracht van het rechtssysteem schept een sociaal klimaat waarin de mens zich thuis kan voelen en kan aarden. Daar zijn ook de mensenrechten op gericht. Ze scheppen garanties waardoor  de mens zich als volwaardig mens kan ontplooien, ongeacht ras of godsdienst, ongeacht geslacht, leeftijd of sociale status. Het rechtssysteem is er omwille van de mens en niet omgekeerd.

Paul de Blot SJIn memoriam

Paul de Blot SJ (1924 ~ 2019)
Honorair Hoogleraar Business Spiritualiteit
Nyenrode Business Universiteit

15 REACTIES

  1. Beste Paul,

    Onlangs fietste ik naar IKEA @km achter mijn huis, om een kastje te kopen.
    Het kastje was te zwaar om achter op de fiets mee te nemen.
    Thuis laten bezorgen was 29 Euro, het kastje 49 Euro
    Weer naar huis en iemand regelen met een auto.
    Op dat moment zag ik een winkelwagentje op de stoep geparkeerd.
    Als ik dat wagentje zou gebruiken om mijn kastje thuis te brengen, en daarna
    terug naar de winkel, helemaal oke, was mijn idee!
    Mijn fiets even laten staan en met karretje naar IKEA.
    OP de terugweg, stopte ongeveer ter hoogte van mijn fiets een auto van de beveiliging.
    Of ik even wilde stoppen, “Natuurlijk”
    Wat ik met dit winkelwagentje hier (meer dan 50 m. van de bewuste winkel deed?”
    Ik vertelde mijn verhaal, en in plaats van een compliment, kreeg ik een bekeuring
    van 90 Euro. volgens feitnr.F136 categorie van de wet!!!

    Hartelijke groet MIeke Willems

  2. Westerse rechtssystemen zijn gebaseerd op het Romeinse recht. Romeinen waren meesters in simplificatie en zij hielden van de arena met gladiatorengevechten. Zij reduceerden conflicten tot geschillen over ‘rechten’ en ‘verplichtingen’ en ontdeden conflicten daarmee van hun sociaal-psychologische emotionele context. De rechten en verplichtingen konden uitgevochten worden in de arena. Daarvoor creëerden de Romeinen rechtbanken als juridische arena’s.
    Vrouwe Justitia is de rechter die moet uitmaken wie de wedstrijd wint. Die moet natuurlijk heel goed kunnen kijken of het spel goed gespeeld wordt. Die blinddoek geld alleen ervoor dat zij de persoon van de speler niet mag zien. Zij mag niet partijdig zijn.
    We zijn nu in een tijdsbestek gekomen waarin we inzien dat de Romeinsrechtelijke simplificatie van de werkelijkheid niet meer werkt. Er is een holistische benadering van conflicten nodig. Daardoor bevindt de rechtspraak zich nu in een beslist niet gemakkelijke overgangssituatie. Rechtspraak zoekt naar een houvast. En dat houvast kan mijns inziens gevonden worden in het streven naar duurzaamheid: rechtspraak als sturend mechanisme en machtsinstrument dat de kwaliteit van de samenleving en van intermenselijke relaties structureel verbetert.

  3. Boeiend is de Nederlandse rechtspraak met Vrouwe Justitia, die geblinddoekt zonder aanziens des persoons rechtvaardig mag oordelen. Nóg iets rechtvaardiger is jouw ruimhartige en meer menswaardige visie. Wijsheid van het hart gaat ons verstand, en dat van Nederlandse rechters & politici te boven. Blaise Pascal had dat 23 november 1654 tijdens ‘la nuit de feu’ op 31-jarige leeftijd al scherp in zijn vizier.

    Wij zijn het inmiddels helaas vergeten. Menswaardige politiek is bovendien niet meer betaalbaar. Dat vraagt om Wijsheid èn ontwikkeling van ‘Spiritualiteit van het Recht’!

  4. In de individualistische maatschappij wordt je je pas bewust van onrechtvaardigheid wanneer het jezelf betreft. Zover moet het nog komen. Het systeem kraakt aan alle kanten en degene die het in de lucht houden zijn er blij mee. Nog even volhouden.

  5. Beste Paul de Blot,

    mooi dat u hier verwijst naar de Joodse wet (de Halachah); het Jodendom welke sowieso aan de basis ligt van ons rechtssysteem. Daarin ligt de nadruk o.a. dan ook op ieders verantwoordelijkheid in hoe we ons verhouden tot onze naaste, zeker als het gaat om een behoeftige, om ieder mens tot zijn of haar recht te doen komen.

    Het Nederlands rechtssysteem laat – evenals de overheid als wetgever – grote, schaamtevolle steken vallen zoals bij het ‘asielbeleid’. En zo zijn er nog tal van zaken te noemen die tonen dat de wet er lang niet altijd voor de mens is (zoals ook de Sjabbat, zoals het Jodendom dan ook leert, er voor de mens is en niet andersom). Wat dat betreft hebben we helaas nog een héél stuk te gaan…

    Maar ook hier geldt; ieder mens is ook afzonderlijk verantwoordelijk voor zijn of haar daden en keuzes en kan hiervoor niet verwijzen naar diens “meerdere”, etc.

    Gelukkig is de Eeuwige ook Rechter; “Tov V’Jasjar HaSjem” (G’d is goed en rechtvaardig” (Tehilliem/Psalmen 25:8). Ik hoop werkelijk dat velen uw column lezen en – hoewel u een onderwerp als deze slechts kunt aantippen – het meenemen in hun handelen!

  6. Het recht van de rechtstaat ligt in het verlengde van de spirituele ontwikkeling van de bevolking. Naar mate het bewustzijn van de mens zich ontwikkelt, zal ook het recht zich ontwikkelen. Steeds meer mensen houden zich bezig met meditatie, met het ontvangen van Diksha, met het doen van yoga, allemaal technieken waarmee het bewustzijn wordt verruimd. Met een verruimd bewustzijn ervaren mensen hun eigen Goddelijkheid, en wordt alles meer en meer als een Eenheid gezien. Daarmee vervalt de afgescheidenheid van het individu ten opzichte van andere wezens en ten opzichte van de omgeving. Daardoor ontstaat een mens die leeft in vrijheid, en in liefde voor alles. Deze vrijheid wordt alleen beperkt wanneer men de vrijheid van een ander mens, een dier, van het milieu of van moeder aarde aantast. Dit is de enige wet die moet worden gehandhaafd

  7. Mooie column, inderdaad gaan we nu in deze crisis steeds meer situaties aantreffen waarin indien volgens de regels gehandeld er heel veel menselijk leed wordt berokkend. Vaak onherstelbaar. Een menswaardig en sociaal rechtssysteem is hier op zijn plaats. Recht wordt door mensen met een ziel uitgesproken en niet door systemen opgelegd.

  8. Weer heel duidelijk gesteld. Mijn vraag, hoe ontkom je aan het gevoel van onrechtvaardigheid als toch het recht is toegepast? Duidelijk een kleine fout gemaakt, met toch grote gevolgen, volgens het recht onherstelbaar. Op basis van medemenselijkheid zou herstel noodzakelijk zijn. De negatieve gevolgen worden door toepassing van “het recht” steeds groter.
    Hoe gaan we hiermee om?

    • De negatieve gevolgen door toepassing van ‘het recht’ worden steeds groter. Hoe gaan we hier mee om?, vraagt u, meneer of mevrouw Hondeveld. Mijn vraag aan u luidt: hoe gaat u er zelf meer om? Wat kunt u doen? En: wat kan ik bijdragen?

      Veranderingen beginnen bij een ieder zelf. Hoe kunnen wij veranderingen tot stand brengen? Ik zou zeggen: door het onderwerp dat wij willen veranderen – in dit geval de onrechtvaardigheid door ‘regels’- als een soort meditatie dagelijks uit te dragen en zelf het goede voorbeeld te geven.

"Wat is uw reactie? Mede namens de andere lezers bedankt voor het toevoegen van uw bijdrage. Laat een reactie achter, of reageer op elkaar. Bedankt aan alle lezers die dit weblog verrijken met een persoonlijke reactie." - Team pauldeblot.nl

NB: Uw emailadres wordt nooit gepubliceerd. Reacties met meer dan één link worden eerst gecontroleerd. Link alleen naar relevante websites. Gebruik uw reactie niet voor commercie.


+ 63 = 73