De politieke samenhang wordt bedreigd door het probleem van de status van de illegale asielzoeker. Is illegaliteit een criminele daad? Op zee spelen zich drama’s af van verdronken asielzoekers. Vaak gaat het om een wanhoopsdaad. Het ligt voor de hand dat we in Nederland beperkt zijn in onze mogelijkheden om vluchtelingen op te vangen. Aan de andere kant is het asielbeleid vaak vastgeroest aan bureaucratische procedures en gebrek aan duidelijkheid als gevolg van gebrek aan kennis van zaken.
Het duurt vaak jaren voordat er een beslissing wordt genomen. Er wordt vaak ook te weinig rekening houdt met de gevolgen van deze traagheid voor het lot van de vluchteling, en vooral van de kinderen die jarenlang zijn ingeburgerd in hun school.
In het asielbeleid is men zich doorgaans weinig bewust van de diepgaande invloed van een oorlogstrauma. Er wordt vaak te weinig rekening gehouden met de drama’s die zich afspelen in de noodgebieden. We kennen de taferelen voor de Italiaanse kust van aangespoelde schipbreukelingen op hun vlucht uit het Midden Oosten en Afrika. Het gaat vaak om mensen met traumatische ervaringen die diep in hun hart gegrift blijven en hun tot wanhoopsdaden brengen. Ze komen eindelijk aan en moeten dan na jarenlange twijfel, terug naar het land waar ze met hun kinderen de hel zijn ontvlucht. Vaak zien ze in hun wanhoop geen andere mogelijkheid dan zelfdoding.
De tragedie die zich innerlijk in de mensen afspeelt kan niemand begrijpen. Ze proberen alles om te blijven om te kunnen overleven. Zijn ze dan crimineel? Er is zeker ook misbruik maar het is onjuist om dit misbruik als juridisch uitgangspunt te nemen.
Een oorlogstrauma kan iemand heel diep raken. Ik maak nu nog mee dat de derde generatie van mensen met een diep oorlogstrauma uit de periode van de Tweede Wereldoorlog of de ‘Politionele Acties’ er nog onder lijden. Dat zien we ook bij veteranen die aan vredesacties hebben deelgenomen en daar vaak diepe traumatische ervaringen hebben opgedaan. Ik weet uit eigen ervaring, na 5 jaar concentratiekamp en 15 jaar werken in concentratiekampen, hoe diep een oorlogservaring je kan ontredderen. Het asielbeleid zou ook met deze trauma’s rekening moeten houden, met name als er kinderen bij betrokken zijn.
Het blijkt dat met een goede opvang veel kan worden bereikt. Ik ken situaties waar asielzoekers door de medebewoners met liefde worden opgevangen, Nederlands leren en zich thuis kunnen voelen. Het is een maatschappelijke taak waar ieder op een eigen manier eraan kan werken om meer aandacht te schenken aan vreemdelingen. Het gaat om mensen in nood, mensen als ieder ander, vaak zwaar gewond door een oorlogstrauma. Ze hongeren naar begrip en geborgenheid zoals iedere mens, maar kunnen hun pijn door hun gebrekkige kennis van het Nederlands niet goed uiten.
Gelukkig loopt de integratie op veel plaatsen redelijk goed, maar het blijft belangrijk om hier voortdurend aandacht aan te besteden. Nederland is van oorsprong een christelijk land en in elk geval een land dat de mensenrechten ondersteunt. Dat vraagt van ons, dat we ook in onze maatschappelijke verantwoordelijkheid voor vreemdelingen een menselijk gelaat tonen.
Beste Paul,
Gedurende de periode eind 1996 tot eind 1999 was ik als Raadadviseur bij het Ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking intensief betrokken bij een door Minister J. Pronk en Staatssecretaris E.Schmitz aan de Tweede Kamer toegezegd programma voor de vrijwillige, gefaciliteerde terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers. Dit had tot doel om uitgeprocedeerde asielzoekers de gelegenheid te bieden in Nederland voorlichting en voorbereiding m.b.t. hun perspectieven in hun land van herkomst te bieden; voorts á fonds perdu een enkele reis, met extra bagage, te regelen en te verzekeren, uit te voeren door de International Migration Organisation. In het land van herkomst aangekomen, werden zij daar opgevangen door het IOM, en lokale medewerkers van een speciaal voor hun opvang en begeleiding verantwoordelijk centrum, alsmede door een medewerker van onze Ambassade ter plekke. Gedurende een twee maanden ontvingen de teruggekeerden een toelage om daarmee in hun noodzakelijke levenskosten te voorzien. Op grond van een projectplan voor een eigen bedrijfje, of inkoop in een bestaand bedrijf of een organisatie, hadden zij recht op een schenking van Nfl. 5000 per persoon. Medewerkers van het instituut, maar ook van onze Ambassades en van het plaatselijke IOM, hielpen hen met eventuele uitwerking van hun plannen. Het service instituut had een breed lokaal netwerk van sociale, economische en humanitaire vertegenwoordigers.
De twee genoemde voormalige Bewindslieden waren tevreden over het – binnen een jaar opgezette en op uitvoering gerichte plan van aanpak. Ook de Tweede Kamer was akkoord. In Nederland was er een voorlichtingscentrum ( Het Nederlandse Migratie Instituut ), bereid gevonden het voorlichtende en consulterende werk te verrichten, terwijl in Ethiopië en in Angola twee lokale bureaus waren opgericht voor de opvang en begeleiding van terugkeerders. Dit alles overigens op basis van getekende samenwerkingsovereenkomsten tussen de Regeringen van Nederland en die van de twee genoemde landen. Er waren opties voor ook andere landen, waarvoor ik de onderhandelingen reeds was gestart.
Het Ministerie van Justitie gaf in 1996, en later, steevast aan dat het ging om 700 Ethiopiërs en Eritreeërs en circa 400 Angolezen, van wie een deel Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers.
Helaas, de bureaucratische tegenwerking van het IND en van de COA, was dermate immens dat uiteindelijk deze Diensten slechts 23 Ethiopiërs en een geringer aantal Angolezen konden opsporen en aanwijzen als uitgeprocedeerde asielzoekers, die in aanmerking kwamen voor gefaciliteerde terugkeer. Gedurende drie jaren heb ik alle relevante Diensten van Justitie tenminste maandelijks op de hoogte gehouden van de voortgang van het programma en ook uiteraard geïnformeerd naar het aantal van uitgeprocedeerde asielzoekers. De betrokken ambtenaren hoorden mij aan en lieten weten dat aan een en ander gewerkt werd.
Quod non, dus.
Van de 23 Ethiopiërs, die Justitie uiteindelijk “kon vinden” is slechts een deel teruggekeerd.
Het bureaucratische machts mechanisme bij Justitie heeft uiteindelijk het project ten grave gedragen. Ik heb daar geen medewerking, die er toe doet, mogen genieten, integendeel.
Het programma is wel, gelukkig, voor een deel voortgezet in de reguliere IOM activiteiten, maar die waren en zijn wel wat beperkter in omvang van middelen. Inmiddels is het project idee overgenomen door andere EU-landen. Het zou interessant zijn eens na te gaan hoe het uiteindelijk met de terugkeerders gaat.
Voor de volledigheid voeg ik aan het bovenstaande toe dat de opvolger van Minister Pronk, Mevrouw E. Herfkens, en de opvolger van Staatssecretaris E. Schmitz, de heer Job Cohen, om hun moverende politieke redenen, deze op een zo menselijk mogelijke terugkeeroptie met reële voorbereidingen en toekomstperspectieven, hebben afgekapt, per eind 1999.
De huidige stroom politieke asielzoekers uit oorlogsgebieden- zoals Syrië, Irak, Afghanistan, Nigeria, de CAR en Mali tracht naar het relatieve rijke Europa, waar recht, vrijheid en economische mogelijkheden te vinden zijn – for better or worse -.te vluchten. Vaak met dodelijke afloop en meestal vastgezet – bij aankomst – achter prikkeldraad.
Nederland stelt hiertegenover de opvang van een maximum van 250 – keurig geselecteerde – personen uit Syrië….Terwijl de omringende landen Lebanon, Turkije en Jordanië, beginnen te bezwijken onder de last van de Syrische vluchtelingen.
De situatie in het Midden Oosten is niet alleen nijpend voor betrokken bevolkingsgroepen aldaar, maar kan een explosieve uitbreiding van geweld tot diep in onze welvaartstaten veroorzaken. En dan zwijgen wij nog maar over de politieke en sociaal economische gevolgen in Afrika en Oost Europese landen.
Een ruimhartiger en humaner beleid voor wat de toelating van asielzoekers uit door oorlog en geweld geteisterde landen heeft mijn grote voorkeur. Laat het zijn op tijdelijke basis. Maar die tijdelijkheid is gebonden aan reële sociaal-economische, politieke en humane vooruitgang in betrokken gebieden.
Wat het verblijf betreft in Nederland. Naar mijn mening dient dat vooral gericht te zijn op participatie in onze samenleving, scholing en werkgelegenheid. Er valt hier nog zo verschrikkelijk veel te doen en er zijn asielzoekers die bijzonder veel te bieden hebben aan ijver, vernuft, werklust, warmte en menselijkheid. Dat alles hebben wij hier hard nodig.
De machtscultuur van de bureaucratie bij Justitie en Buitenlandse Zaken dient naar mijn mening grondig te worden onderzocht, eventueel via een Parlementaire Enquête.
Hartelijke groet, Paul.
Emil
Beste Paul,
Van harte mee eens! Waar ik me ontzettend over verbaas dat het in Nederland nog steeds mogelijk is om 14!!! jaar te moeten wachten op een uitslag. Ik wist het niet tot ik betrokken raakte bij een gezin. Zijn dochter 7 en vrouw hebben al een verblijfsstatus maar hij weet niet of hij haar ziet opgroeien! Hoe erg is dat!
En deze man is inmiddels manisch depressief, niet zo vreemd denk ik, niet erg lekker voor hun huwelijk en dochter. Hij mag niet (legaal) werken en krijgt 50 euro per week om rond te komen. Het allerergste is dat hij zo’n zachte man is, hij is de eerste die opstaat om een ander te helpen.
En welk voordeel hebben wij (Nederlanders) hierbij?? Deze man kan niets bijdragen doordat hij niet mag werken. Hij kost geld omdat hij inmiddels bij het GGZ loopt en suicidaal is. Volgens mij oneerlijk. Of je nou links of rechts bent, het kan niet zo zijn dat je mensen zo lang in onzekerheid laat.
Hoe kunnen we aandacht geven aan dit probleem? Er zijn veel mensen zoals hij, dit is toch niet meer menselijk? Ik zou graag helpen maar ik weet niet zo goed wat ik meer kan doen dan luisteren, is er iemand die een idee heeft?
Groetjes Marleen
Geachte heer de Blot,
Ik kreeg vandaag uw blog toegezonden. Ik heb het stuk met belangstelling gelezen. Al meer dan twintig jaar sta ik asielzoekers en vreemdelingen bij tijdens de verblijfsrechtelijke procedure. Waar vijftien jaar geleden asielzoekers in woningen werden geplaatst en gemeenten een taakstelling hadden betreffende het opnemen van de asielzoekers, worden deze mensen nu opgevangen in asielzoekerscentra. Ver weg van de medemenselijkheid en ver weg van burgers die inspringen. De concentratie van asielzoekers in asielzoekerscentra is tweeledig. Ze zijn gemakkelijk voor de overheid te traceren én er ontstaat in de meeste gevallen geen band met de Nederlandse bevolking. De eenzaamheid van deze mensen is onmenselijk in mijn ogen. In bijna alle gevallen wordt de asielaanvraag afgewezen op grond van ongeloofwaardigheid en/of het ontbreken van de positieve overtuigingskracht. Als er een verblijfsvergunning wordt afgegeven dan is dat voor bepaalde tijd. Deze verblijfsvergunning kan binnen vijf jaar worden ingetrokken. Ik maak met enige regelmaat mee dat een asielzoeker een verblijfsvergunning krijgt, werkt, een huis heeft, een gezin heeft gesticht en dat op onjuiste gronden de verblijfsvergunning wordt ingetrokken. Vanaf dat moment mag er niet meer worden gewerkt, moet de woning worden verlaten en de uitkering wordt met terugwerkende kracht teruggevorderd. Kinderen hebben veelal niet de nationaliteit van het land van hun ouders en terugkeer is onmogelijk geworden. Deze mensen hebben geen recht meer op voorzieningen en zij worden door onze overheid als crimineel gezien. Medemenselijkheid is blijkbaar niet meer aan de orde.
Natuurlijk ben ik me bewust van de beperkingen van Nederland, maar mensen alle waardigheid af nemen en hen elke zicht op een toekomst te ontnemen, is mensonwaardig. Het vraagt inderdaad van ons dat we een menselijk gelaat tonen en onze handen naar hen uitsteken.
Beste Paul,
Mooi artikel. Er verandert pas iets wanneer het gros van de mensen begint te beseffen dat ieder van ons hier ‘te gast’ is.
De wereld is van iedereen. En zou er overvloed aan ruimte zijn, dan zouden wij niet de behoefte voelen dit met grenzen af te bakenen. Helaas is het zo dat op het ene stukje grond het beter wonen is dan op het andere stukje.
Ik ben regressie- en hypnotherapeut en ik kan mij in het commentaar van Prof. Dr. Els Nap over de natuurwetten van systemisch werken vinden. Niet zelden hebben mensen last van trauma’s opgelopen door vader, moeder of opa, oma of zelfs nog meer generaties terug. Hoe zouden hele families het anders zijn vergaan als hun wiegje op het “juiste”stukje aarde heeft gestaan. Waar stond jouw bedje? Aan de goede kant?
Dag Paul,
door wellicht tijdgebrek heb ik niet alles van je kunnen lezen, maar dit stuk over vluchtelingen raakt mij weer en inderdaad is een oplossing niet zomaar gegeven. Je schrijft over bureacratische procedures en die zijn inderdaad vaak straf. In onze praktijk coachen wij systemisch met behulp van familie- en organisatieopstellingen, het verfrissende hieraan is dat je in principe alle procedures los laat en dan komen de natuurwetten naar boven. Het systemisch werken is jou niet onbekend. zoals je weet zijn de gevolgen van oorlogstrauma’s zo voelbaar dat op een andere wijze hiermee omgaan de bureaucratie in ieder geval een andere kijk op het geheel geeft waardoor per situatie bekeken kan worden wat het beste is voor de mens in kwestie. Het zou wellicht ook ondersteunend kunnen zijn mbt de genoemde procedures omdat in het beeld dat zich toont, aanwijzingen voor het antwoord duidelijk te ervaren zijn.
lieve groeten, Els
Goed Paul, dat je dit probleem aan de orde stelt. Een probleem met vele kanten
Mensen van buiten Europa willen naar het goede leven, dat zij op televisie zien. Zou ik ook doen!
Hebben zij een maal geroken aan het goede leven in Nederland, willen zij niet meer terug. Zou ik ook doen!.
Straks heeft Nederland ze misschien nodig. In de eerste plaats: zij met middelbare opleiding. Maar ook mensen, die wat- voor- werk ook willen doen, omdat ze gemotiveerd zijn.
Nederland heeft vele ouderen, die niet meer zo gemotiveerd zijn en uitkijken naar hun pensioen. Daar zijn jongere enthousiaste mensen voor nodig. En die komen van buiten Europa.
Het is een hels probleem, waar Nederland en Europa nog geen goede oplossing voor hebben. En helaas ik ook niet, waarvan acte.
Bedankt voor de gelegenheid om deze overweging op tafel te leggen
Het is natuurlijk diep triest dat mensen uit hun eigen land moeten vluchten, met eventuele dramatische herinneringen vers in het geheugen. De wereld zou zoveel mooier en beter kunnen zijn en daarom is het goed dat mensen als Paul de Blot zijn die inspiratie en richting geven, zodat anderen dit weer kunnen doorgeven.
Dag Paul,
Dank je wel voor de column van medemenselijkheid. Heerlijk inspirerend vanaf mijn ziekbed.
Gr. En we houden contact!
Paul JM Elsen
Migratie van grote groepen mensen op zoek naar overleven en welzijn is van alle tijden. Men vertrekt niet zomaar om alle risico’s te trotseren op het pad. Het zijn geen gelukzoekers maar mensen die in eerste instantie gewoon willen leven. De risico’s van de reis lijken voor hen dan minder dan de risico’s van het thuisblijven. De ontvangende regio’s reageren altijd vanuit angst om wat men kan verliezen door de komst van de migrant. In deze tijd van overvloedige lokale luxe realiseren wij ons vaak niet dat wij juist bijdragen aan de oorzaak van de stroom vluchtelingen. Nederland consumeert 20x meer dan we zelf zouden kunnen produceren. Alle westerse landen en noordelijk halfrond maakt zich schuldig aan de onbalans uit pure blinde hebzucht naar onverzadigbare overvloed. Wij parasiteren op de rest van de wereld en laten chaos en verderf achter. Verantwoordelijkheid nemen gaat daarom verder dan het liefdevol omarmen van een groepje mensen die wij de toekomst hebben ontnomen. Het is een van de “global issues, local solutions” waar we de komende decennia structureel aandacht aan moeten besteden. Wij zijn zelf vluchteling van ons eigen bewustzijn en lopen het risico te verdrinken in de schade die wij daardoor aanrichten, niet alleen aan de medemens maar vooral onszelf en ons eigen zelfbeeld. We hebben genoeg technologie, middelen en kennis in huis om bij te dragen aan een meer evenwichtigere verdeling van welzijn over de wereld en de ontwikkeling van regionale zelfredzaamheid. Het wordt tijd dat we ophouden met de farse van ontwikkelingshulp maar gaan samenwerken aan ontwikkeling van duurzame menselijkheid, te beginnen vanuit onze eigen morele zingeving. Als wij ons steentje bijdragen van verantwoordelijkheid dan kunnen we het ook van anderen eisen.
Daar kan ik mij helemaal in vinden. We zijn niet alleen vluchteling van ons bewustzijn, maar ook van ons lijf. We zijn vervreemd van bijna alles wat natuurlijk is, behalve van onze hebberigheid. En die in combinatie met angst maakt ons tot hulpeloze wezens.
Als we voor onszelf gaan zorgen, in de zin van bewust worden van onze vermogens om voor onszelf te zorgen en verantwoordelijkheid te nemen door die zorg ook echt te geven, dan zal er ‘ineens’ ruimte blijken te zijn om ook zorg aan anderen te geven. Natuurlijke, normale zorg voor de medemens.
Iedereen kan hand in eigen boezem steken en meteen, nu te beginnen.
Dan wordt het een goed weekend.
Inga Teekens
Beste Paul, Het is allemaal waar wat je schrijft.Alleen wij kunnen niet alle asielzoekers opnemen. Het blijft een afweging. Daar besteed je maar een zin aan.,En daar gaat het nu juist om. Het ethische vingertje opsteken is gemakkelijk. Een oplossing bieden lastiger. Heb je die niet…….. denk dan na over je vingertje. Meer evenwicht in de collum zou je goed doen. Vriendelijke groeten Dik Deveer
Lieve mensen, beste Paul de Blot,
Wat een prachtig en liefdevol stuk. Een stuk dat wat mij betreft de basis zou moeten zijn voor een zorgzame samenleving die open staat voor mensen in nood.
Asielzoekers zijn mensen in nood en dit stuk laat dat heel helder zien, prachtig.
Het stuk raakt me ook, in mijn menszijn maar ook als mens dat onderdeel wil zijn van een Aarde waar we als samenleving ons open en liefdevol opstellen.
Misbruik van het systeem als uitgangspunt nemen in regel- en wetgeving is ethisch en sociaal onjuist. Onrechtmatig wil ik er zelfs aan vastplakken, en dat maakt de overheid en niet de illegale asielzoeker de ‘misdadiger’.
Ik ben vrijwillig vanuit Nederland naar Noorwegen vertrokken, omdat ik dat een uitdagende levenservaring vond. Ik heb aan den lijve ondervonden, en nog !, hoe veel moeite en energie het kost om een plekje in de maatschappij te ‘veroveren’.
Hoe moeilijk het moet zijn voor mensen die moeten vluchten, hun leven niet zeker zijn en zich vaak ongewenst voelen in het land dat hun uiteindelijk opvangt kan ik toch maar een heel klein beetje voorstellen. Wel is mijn respect voor deze mensen groter geworden. Ze verdienen een warm welkom! Hartelijke dank Paul de Blot voor uw bijdrage in deze discussie. Veel liefs, Bram