De atoombom

23

Op 15 augustus 1945 capituleerde Japan en daarmee eindigde de Tweede Wereldoorlog. Er zijn miljoenen slachtoffers te betreuren en twee steden zijn door de atoombom in de as gelegd. Er is vrede, maar paradoxaal genoeg blijft het oorlogsgeweld nog steeds smeulen. Denk hierbij aan de politionele acties in Indonesië, de oorlogen in Korea en Vietnam, de godsdienstconflicten in het Midden-Oosten en de bloedige spanningen in Afrika en de Oekraïne.

Uit ervaring weet ik dat oorlog verschrikkelijk is. Het is een vreemde tegenstrijdigheid dat mensen vrede willen en toch oorlog voeren. De modernste technieken en de meest effectieve wapens zijn ontwikkeld om onze veiligheid te verzekeren, maar het resultaat is onze toenemende machteloosheid. Hoewel de bewapening steeds geavanceerder en duurder wordt, groeit ons gevoel van onmacht.

De macht van de mens maakt de mens ook machteloos. Hoe meer hij zich bewust is van zijn vrijheid en macht, des te gemakkelijker kan hij hiervan gebruik maar ook misbruik maken. De meest geavanceerde technieken zijn niet in staat deze vrijheid onder controle te houden. De mens zelf is daarom de bron van al deze ellende in de wereld en alleen de mens zelf kan deze ellende keren door menselijker te worden en zich verantwoordelijk te voelen voor de andere mens.

De menselijke vrijheid is de grootste boosdoener van de ellende in de wereld. Het lijkt paradoxaal om te zeggen dat de nadruk op de rechten van de mens de ellende nog heeft versterkt. Door het eenzijdig beklemtonen van het recht van vrijheid van de mens, is de keerzijde ervan verloren geraakt: dat is zijn verantwoordelijkheid.

De natuur is fundamenteel gericht op de ecologische samenhang om te kunnen overleven. Als mens nemen we deel aan deze natuurwet, maar door onze geestelijke vrijheid zijn we in staat ons hieraan te onttrekken of ons wel medeverantwoordelijk te voelen voor de goede gang van zaken. Dit verantwoordelijkheidsbesef komt niet vanzelf. Het moet gevormd en aangeleerd worden. Deze bewustwording van de verantwoordelijkheid voor anderen begint bij het kind, bij de opvoeding en vorming van het jonge kind.

De belangrijkste factor voor de menselijke vorming is niet de verstandelijke kennis, maar de bewustwording van het verantwoordelijk zijn voor elkaar. Teleurstelling en haat die iemand als kind oploopt kan gemakkelijk ontaarden in wrede onmenselijkheid en leiden tot een sterke gevechtsmachine. Effectief aan vrede werken begint kleinschalig bij de vorming van het kind, en met name het ontheemde kind dat nergens een tehuis ervaart.

Paul de Blot SJIn memoriam

Paul de Blot SJ (1924 ~ 2019)
Honorair Hoogleraar Business Spiritualiteit
Nyenrode Business Universiteit

23 REACTIES

  1. DANK U WEL,
    Paul, lezers en betrokken medemens die reageren op de rijke blog van Paul.
    Graag voeg ik op deze column er aan toe: Mens-en-kinderen kunnen en willen we zo’n oorlog niet her-denken vóór ze eraan beginnen?
    Met een zingevende zomerse groet.
    Jan Daem.

  2. Bedankt Paul , de vonken spatten er weer van af. Zolang “macht” en “invloed” de symbolen zijn waar mensen voor gaan en zich door laten leiden, zal er geen vrede zijn. Het wordt dagelijks geïllustreerd op het nieuws, als voorbeeld.
    De vraag is daarom wat ons WEL vrede zal brengen. Het is niet onze vrijheid om te kiezen die dit onmogelijk maakt; het is de keuze die wij maken tussen macht en liefde.
    Zodra ik een grens trek en onderscheid maak tussen jou en mij, c.q. jouw bezit en mijn bezit enz., verlies ik de liefde die ons bindt. De Heer is ons voorgegaan wat dat betreft. De ander is belangrijker dan ik, want daarin zit onze gezamenlijkheid als mensen voor vreedzame relaties.

  3. Na een gewelddadige jeugd realiseer ik mij nu, na t lezen van je blog, dat ik het fantastisch doen.
    Ik ben alles aan t doen wat in mijn vermogen ligt om mijn kinderen veilig en liefdevol op te laten groeien. Deze kleine daad van liefde maakt hopelijk de wereld een beetje mooier.
    Het geeft rust en vertrouwen in t soms onmachtige gevoel dat ik graag meer begrip en waardering zou zien bij mensen onderling.
    Dank je Paul voor deze les. Ik stimuleer medemenselijkheid en verantwoordelijkheid.

  4. Beste Paul.
    Een mooi artikel van een gelouterd en wijs mens. Hartelijk dank daarvoor. Wat mij vooral raakt is dat je – met alles wat je meegemaakt hebt – tot op hoge leeftijd mensen weet te raken en te verbinden met je levenservaring en je wijsheid door middel van je lezingen, je boeken, je lessen en je artikelen. Naast het feit dat je heel duidelijk maakt dat “verantwoordelijkheid en vrijheid” twee zijden zijn van dezelfde munt weet je als geen ander mensen te verbinden.

    Als ik de gedetailleerde uiteenzetting van de heer Emil Ludwig Samuels lees dan treft mij zijn kennis en belezenheid. Jammer dat hij er uiteindelijk zelf zo overdenkt. Ik citeer zijn laatste zin: “Zelf heb ik geen doel meer in het leven. Heb hard gewerkt voor een betere samenleving. Wat maakt dat nu nog uit?”
    Het feit dat je leeft maakt uit. Ieder mens is uniek, dat is het grote wonder in de natuur. Ieder mens heeft met zijn eigen “rugzakje” iets te doen in deze wereld.
    Er is in deze hele discussie een woord dat ik mis en dat is mijns inziens de kern van ons bestaan.

    Er is niets in de natuur dat op zichzelf staat. Alles is met alles verbonden en iedere reactie roept een tegenreactie op. Dat zijn de wetten van de natuur. Graag wil ik nog een aspect toevoegen wat ik mis in deze discussie en dat mijns inziens de kern is van alles. Dat is de liefde. De liefde voor elkaar zal uiteindelijk het antwoord zijn op al het vreselijks dat nu op verschillende plekken in de wereld gaande is. Dat hoeven nog niet eens meteen oorlogen te zijn ook de spanningen in onze eigen Schilderswijk is hier weer een voorbeeld van.

    Ons resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde.

  5. Ja vrijheid en verantwoordelijkheid, die combinatie is de kern. Je bent vrij om te doen en laten wat jij wenst, zolang dit de vrijheid en het eigendom van anderen niet schaadt.

    Echter, wij zijn niet vrij en wij nemen geen verantwoordelijkheid. Dat is een illusie, een leugen.
    Wij acteren als (rechts)personen in een maatschappij, een bedrijf, zonder hoofdelijk aansprakelijk te zijn, zonder moreel verantwoordelijk te hoeven zijn. Ons verschuilend achter het schild van autoriteit, wetten en regels. Geen wonder dat het steeds onmenselijker wordt.

    Wij hebben ons zelf als mens met universele en onvervreemdbare rechten (natural law), gedegradeerd tot een persoon met rechten en plichten, tot een dienaar van het systeem in plaats van omgekeerd!

  6. Mooi geschreven column. We kunnen wel denken dat het zo makkelijk is. In de reacties lees ik allemaal goedbedoelde adviezen van wat er gedaan moet worden. Nu nog HOE. In de praktijk gaat het erom dat je handelen niet ten koste van jezelf en ook niet ten koste van de ander mag gaan. Daar ligt wat mij betreft de kern.

  7. vele reacties van vele profs. Al ben ik dat niet, ik wil een accent toevoegen dat ik nog miste.
    Het begint m.i. bij innerlijke vrede. Vanuit die innerlijke vrede ben je je bewust van je handelen, hoe meer bewust, des te meer verantwoordelijkheidsbesef, en dien ten gevolge je aangepaste vrijheid van handelen, zonder overigens je zelf geweld aan te doen.
    En hoe kom je aan innerlijke vrede? Veel glimlachen, relativeren, je kleinmenselijkheid zoals die is accepteren en daardoor ook die van anderen: mildheid is een sleutelwoord, evenals liefde.

  8. Paul,

    Je schrijft: “Het is een vreemde tegenstrijdigheid dat mensen vrede willen en toch oorlog voeren.”

    Echter, een mens als EENLING staat zwak en kiest daarom voor HARMONIE op basis van GELIJKWAARDIGHEID en WEDERZIJDS RESPECT. Als eenling kun je nog de strijd aangaan met je ego/verlangens (dat is overigens de grote djhad/oorlog om van binnenuit te groeien op basis van je eigen moreel kompas zonder anderen tekort te doen).
    Doch als MENSEN COLLECTIEF OPTREDEN, dan gelden heel andere afspraken/belangen om die te kunnen afdwingen m.a.w. dan ben je als eenling in de aap gelogeerd, tenzij je ervoor kiest de tent te verlaten.
    TOEN Dries Van Agt minister-president was moest hij inbinden. NU hoor je hem wel praten vanuit HARMONIE op basis van GELIJKWAARDIGHEID en WEDERZIJDS RESPECT als hij het heeft over de disproportionele wantoestanden rond Palestina.

    Als iedereen gaat spreken vanuit HARMONIE op basis van GELIJKWAARDIGHEID en WEDERZIJDS RESPECT, dan is er voldoende om met elkaar te delen en elkaar te verrijken.

  9. Beste Paul,

    Dank voor je overdenking. Ik ben het volstrekt eens met jouw gedachtenlijn.
    Niettemin vrees ik dat wij op geopolitiek niveau scheren langs een Derde Wereldoorlog, waarbij ook nucleaire wapens zullen worden gebruikt; het kan niet anders.
    De multipolaire krachten zijn dermate in verwarring door een aantal gebeurtenissen en feiten, dat de diplomatie binnenkort plaats zal moeten maken voor een verdere beslechting van de heersende politieke, culturele en etnisch en religie georiënteerde belangen via militaire weg.
    Er is thans sprake van een gevaren driehoek, in de volgende regio’s.

    1. Toenemende spanningen tussen Rusland en het Westen ( EU, NATO, VS), waar als zwaar belang voor Rusland geldt de terugwinning van Groot Rusland. Dit terwijl de EU niet opgewassen is, in politiek en militair opzicht tegen de Russische overmacht, wanneer die in stelling wordt gebracht. De NATO is ernstig verzwakt en de lidstaten hebben hun bijdragen uitzonderlijk sterk terug gesnoeid. De VS kampen met een triljoenen schuld op Staats niveau en kijken meer in de richting van hun belangen in de Pacific dan aan de Atlantische Oceaan.

    2. De totale chaos en onbestuurlijke situatie in het Midden Oosten vanaf de kust van Israël tot aan de Arabische golfstaten en Iran. Overheersende eigen stam gebonden, eigen religie gebonden en eigen financieel-economische belangen spelen binnen en tussen de landen overheersende rollen. Loyaliteiten gaan primair naar de eigen kleinst mogelijke groep, zeker waar het militaire acties betreft. In deze regio staan Rusland en de VS – plus West Europa – diametraal tegenover elkaar. Dit is mede van invloed op de situatie als geschetst onder regio 1.
    3. China, met zijn krimpende economie, toenemende spanningen binnen de CP – top en uitgesproken ambities om delen van de Zuid Chinese zee in eigen beheer te nemen, vanwege mineralen, gas en olie, maar ook omwille van een “Greater China” in Azië en op mondiaal niveau, is hard bezig zijn militaire macht uit te breiden, te moderniseren, en een omvangrijke onderzeevloot met nucleaire bewapening op te tuigen. Japan is zich hiervan bewust en bewapent zich eveneens in snel tempo; idem Zuid Korea. De VS en het overige Westen zijn hierop nauwelijks voorbereid, maar zijn via verdragen en handelsrelaties met deze landen innig verbonden. Deze regio heeft aanrakingspunten bij de belangen en de verwarring die optreden in regio’s 1 en 2.

    Ik heb als klein kind de oorlog meegemaakt in Nederlandsch Indië. Deze dagen word ik daar zeer vaak aan herinnerd. Overal zie ik mensen vluchten in de wereld, vanwege geweld, destructie, vervolging. Daar komt geen einde aan. Uiteindelijk zal onder andere deze vluchtbeweging zich ook in West – Europa voordoen. De vraag is – net als thans voor de vluchelingen overal ter wereld: waarheen dan….?

    Misschien wordt die vraag niet meer gesteld als West Europa ten onder is gegaan aan een massieve lading nucleaire wapens vanuit Rusland.

    Zelf heb ik geen doel meer in het leven. Heb hard gewerkt voor een betere samenleving. Wat maakt dat nu nog uit?

    Hartelijke groet,

    Emil Ludwig

  10. Dank je Paul voor dit uiterst inspirerende verhaal! Het brengt ons bij de kern van de ontwikkelingen in de 21e eeuw. Vrijheid en verantwoordelijkheid zijn eigenlijk twee zijden van een en dezelfde munt. En dat begint iedereen nu eindelijk te ontdekken! We zijn vrij om te kiezen wat we kopen. Maar verantwoordelijk voor wat we tenslotte gekocht hebben. CNN bracht dat onlangs heel indringend in beeld bij de brand in de kledingateliers in Bangladesh: “This is the price of YOUR t-shirt!” Ik denk dat fair trade en true price de belangrijkste ontwikkelingen zijn die toekomstige oorlogen kunnen gaan voorkomen. Gelukkig wordt dat al aan steeds meer kinderen onderwezen wereldwijd!

  11. Bedank door deze heldere woorden.

    De zin “alleen de mens zelf kan deze ellende keren door menselijker te worden en zich verantwoordelijk te voelen voor de andere mens.” raakt me.

    Waarom is het toch zo moeilijk om de naaste lief te hebben als je zelf?

    We zullen inderdaad terug moeten naar onze kern.

  12. Hartelijk dank voor deze her-innering. Graag zet ik me in voor vrijheid die gekoppeld is aan verantwoordelijkheid en bewustzijn. Vandaag leerde ik opnieuw dat wanneer je de ander/anderen vrede aanbiedt, er meer vrede ontstaat. What goes around comes around!
    Hartegroet, Rijna

  13. Dank Paaul, voor deze heldere uiteenzetting. Met pijn in mijn hart denk ik momenteel aan de kinderen in Irak en Syrie. Weer een generatie die niet opgroeit in vrijheid en ongewild geconfronteerd wordt met een agressie die ongetwijfeld sporen na zal laten. Moge zij, wanneer ze dit overleven, de kracht vinden om schade die deze vreselijke genocide aanricht in hun leven, om te buigen naar het zoeken en vinden van het Goede.

  14. Beste heer De Blot,
    Met extra veel belangstelling heb ik uw laatste nieuwsbrief gelezen. Waarom? Als bestuurslid van de Stichting Pa van der Steur ben ik onlangs op bezoek geweest bij tehuizen voor weeskinderen in Indonesië. Met name uw laatste alinea sluit naadloos aan op het werk dat de staf daar met veel inzet en liefde verricht: in vrede met elkaar omgaan en verantwoordelijk zijn voor elkaar. De oudere kinderen bekommeren zich om de kleintjes bij het aankleden, aan tafel enz. Verantwoordelijkheid voor elkaar staat hoog in het vaandel. Natuurlijk, het zijn ‘maar’ 120 kinderen, maar wie een kind redt, redt de wereld. Het gedachtegoed van Pa van der Steur, die in het voormalige Nederlands Indië 7000 kinderen opving en opvoedde, wordt nog steeds nageleefd. De kinderen leven in vrijheid èn verbondenheid.
    Vriendelijke groet,
    Ilmy van der Ster

    • ‘maar wie een kind redt, redt de wereld’…..daar krijg ik nou gewoon weer ‘goeie zin’ van.
      het is allemaal zo lastig en moeilijk en onoverkomelijk, zo lijkt het,
      maar uit zo’n zin blijkt het perspectief, het weten over een goede werkelijkheid

  15. Het is altijd fijn om je colums te lezen!

    Na het lezen dacht ik ‘verbeter de wereld begin bij jezelf’, een uitspraak die in de vroegere jaren veel gebruikt werd en nu meer dan ooit van toepassing is.
    Het is nooit de ander, het is jij zelf die in beweging gezet kan worden tot verandering.

    Als je verantwoordelijkheid voor jezelf durft te nemen wat betreft het kijken naar wat er in je eigen systeem opgeslagen ligt, is al een mooie stap. Er vervolgens achter komen dat je zelf in je kleine omgeving misschien wel handelt vanuit angst en/of macht is een tweede stap. En de derde, naar mijn idee de meest belangrijke,dat te wijzigen door het eigen systeem te gaan doorbreken geeft je uiteindelijk de vrijheid die jij zelf en daardoor de wereld nodig kan hebben.

    Een lange weg te gaan maar naar mijn idee de enige om uiteindelijk tot werkelijke vrede te komen.

    Hartelijke groet Marleen

  16. Hallo Paul,

    Herkenbaar. Als zingevingstherapeute kom ik vrijheid zonder verantwoordelijkheid maar al te vaak in mijn praktijk tegen. Viktor Frankl, die ook de oorlog meemaakte, zei treffend dat verantwoordelijk een logisch uitvloeisel is van de vrijheid. In mijn praktijk gebruik ik de stelregel ‘Wat is het meeste zinvolle voor jou en jouw omgeving? Daarin zit impliciet de verantwoordelijkheid in.

  17. Dank voor deze heldere woorden. Goede en solide ouderlijke conditionering van kinderen, inclusief natuurlijke begrenzing van onwenselijk gedrag, is inderdaad cruciaal voor de wereldvrede en voor het gelukkig en gebalanceerd kunnen functioneren van individuen… die hoeft niet van biologische ouders te komen, we zijn allemaal verantwoordelijk voor onze rol in de opvoeding van de kinderen in onze omgeving.

    Helaas wordt de natuurlijke opvoedkundige invloed vanuit de niet-ouderlijke omgeving in onze samenleving ook danig ondermijnd. Niet in de laatste plaats omdat we niet meer weten hoe we daar onze verantwoordelijkheid in kunnen nemen.

    “De natuur is fundamenteel gericht op de ecologische samenhang om te kunnen overleven. Als mens nemen we deel aan deze natuurwet, maar door onze geestelijke vrijheid zijn we in staat ons hieraan te onttrekken of ons wel medeverantwoordelijk te voelen voor de goede gang van zaken.”

    Wij zijn feitelijk absoluut NIET in staat om ons aan deze natuurwet te onttrekken, we hebben echter de ILLUSIE dat we dit kunnen. Bij goede opvoeding hoort het duidelijk kaderen van wat wel en niet kan volgens die natuurwet. Leven volgens deze illusie leidt ertoe dat je (als individu en collectief) door de feiten, die natuurwet, je karma, achterhaald wordt. Met alle consequenties van dien.

"Wat is uw reactie? Mede namens de andere lezers bedankt voor het toevoegen van uw bijdrage. Laat een reactie achter, of reageer op elkaar. Bedankt aan alle lezers die dit weblog verrijken met een persoonlijke reactie." - Team pauldeblot.nl

NB: Uw emailadres wordt nooit gepubliceerd. Reacties met meer dan één link worden eerst gecontroleerd. Link alleen naar relevante websites. Gebruik uw reactie niet voor commercie.


+ 81 = 84